Amon (egip. Imn - ukryty; również Amon-Ra/Re, Amoun, Amun, Amen; rzadziej Imen, Ammon, Hammon) - egipski bóg, sprawca niewidzialnego wiatru, urodzaju, płodności[1]. Był uosobieniem niewidzialnych życiodajnych elementów natury: powietrza i wiatru. Powodował, że plony były obfite, zwierzęta się mnożyły, a kobiety rodziły dzieci. Wraz ze swoją małżonką Mut oraz synem Chonsu - bogiem-księżycem - stanowili w Karnakutebańską triadę. Jego żeńskim odpowiednikiem była Amaunet. Natomiast jako Amon-Kematef[2] wchodził w skład Ogdoady, której kult trwał wHermopolis Magna. Grecy identyfikowali go ze swoim władcą bogów - Zeusem. Kult Zeusa Amona najpierw rozpowszechnił się w Grecji, a stąd jako Jupiter Amon dotarł do Rzymu.
Wizerunek Amona[]
Przedstawiany jako król w koronie z dwoma wysokimi piórami (jako Amon-Ra), człowiek z głową barana o zakrzywionych rogach, pod postacią gęsi, a także jako wąż Kematef, niekiedy w formie bezosobowej, jako obelisk.
Historia kultu Amona[]
Imię Amona po raz pierwszy pojawia się w Tekstach Piramid z okresu Starego Państwa. Występuje tam wraz z imieniem małżonki - Amaunet, a także w związkach z imieniem Mina oraz Ha - boga pustyni zachodniej.
Od XXII wieku p.n.e. rozpowszechniony w Tebach. Początkowo lokalne bóstwo Teb. Za czasów XI dynastii, gdy lokalni władcy nabrali znaczenia, a stolica Egiptu została przeniesiona do Teb, stał się głównym bogiem Egiptu[3]. W czasach Nowego Państwa osiągnął rangę boga narodowego, a po połączeniu z kultem boga Re, stał się Amonem-Re. Pozycję Amona tymczasowo przyćmiła decyzja faraona Echnatona o przeniesieniu stolicy do Achetaton (dzisiejsze Tell el-Amarna) i uznaniuAtona jedynym bogiem. Niemniej już jego następca, Tutanchamon, zadecydował o powrocie do religijnej doktryny Teb - także zachwiana władza i wpływy kapłanów Amona zostały na nowo przez nich odzyskane. Za czasów XXV dynastii nastąpiło odrodzenie kultu Amona, a to za sprawą dojścia do władzy Kuszytów, wywodzących się z Nubii, którzy za prawdziwy dom Amona uznawali święte miejsce w Gebel Barkal w północnym Sudanie (czyli Nubii). Pozycję Amona zachwiało dopiero zniszczenie Teb przez Asyryjczyków w 663 r. p.n.e. Od tego momentu w historii jego miejsce pośród panteonu bogów zaczął przejmować Ozyrys.
Kapłani Amona[]
Od XXII w. p.n.e. kult Amona w nomie tebańskim[4], z głównym ośrodkiem w Karnaku, rozrastał się. To właśnie tu, w Karnaku, powstał jeden z największych kompleksów architektury starożytnej - Wielka Świątynia Amona.
Ze względu na rangę Amona pośród innych bogów egipskich kapłani Amona zajmowali najważniejsze stanowiska w państwie. W okresie późniejszym sam faraon był najwyższym kapłanem Amona, a jego żona była przełożoną kapłanek. Same kapłanki wywodziły się z rodziny królewskiej.
Zatrzymanie podczas publicznych procesji posągu Amona niesionego w barce[5] oznaczało podjęcie ważnej decyzji. Decyzja ta oznajmiana była przez kapłanów. W taki właśnie sposób został wyznaczony na nowego władcę Totmes III.