Atalanta (gr. Ἀταλάντη Atalántē) – w mitologii greckiej piękna uczestniczka łowów kalidońskich, której Meleager przyznał głowę dzika.
Pochodzenie[]
Atalanta pojawia się zarówno w mitach arkadyjskich jak i beockich. Przedstawia się ją jako:
- córkę Iasosa, syna króla Tegei Likurga i Klimeny, córki orchomeńskiego Minyasa (wersja arkadyjska);
Według arkadyjskiego mitu Iasos ojciec Atalanty chciał mieć tylko synów, rozczarowany narodzeniem się dziewczynki, porzucił ją więc na górze Partenion. Niemowlę wykarmiła niedźwiedzica, zesłana przez boginię Artemidę . Znaleźli ją potem myśliwi, którzy ją przygarnęli i wychowali. Po dojściu do pełnoletności Atalanta, wzorem swej ulubionej bogini, wędrowała po lasach, polując. Pewnego razu w Kifanta, omdlewając z pragnienia, wezwawszy Artemidę , uderzyła ostrzem dzidy w skałę i natychmiast wypłynęła z niej woda. Atalanta pojawia się też w cyklach opowieściowych. Apollodor wymienia ją wśród Argonautów, jako jedyną kobietę, uczestnika wyprawy i dodaje, że została zraniona podczas walki o złote runo. Niekiedy wymienia się ją też jako uczestniczkę igrzysk pogrzebowych ku czci Peliasa. Miała w nich pokonać w zapasach Peleusa.
Łowy kalidońskie[]
Kiedy król Kalidonu w Etolii Ojneus zapomniał złożyć ofiary Artemidzie , zagniewana bogini zesłała na jego królestwo olbrzymiego dzika, by pustoszył jego ziemie. Król rozesłał heroldów zapraszając najdzielniejszych wojowników na polowanie na dzika i obiecując skórę zwierzęcia temu, kto go zabije. Wraz ze swymi stryjami Ankajosem i Cefeuszem przybyła też do Kalidonu Atalanta. Stryjowie nie chcieli się początkowo zgodzić, by ich bratanica wzięła udział w polowaniu, syn królewski, Meleager ogłosił jednak w imieniu króla, że jeśli nie zmienią zdania, odwoła w ogóle polowanie. Meleager , chociaż był już wówczas żonaty z Kleopatrą, córką Idasa, zakochał się nagle w Atlancie i starał się jej przypodobać. Jego wujowie, słysząc jak wzdycha: "Jakże szczęśliwy będzie ten, którego ona poślubi", poczuli antypatię do dziewczyny. Podobno sama Artemida postarała się o to, by wśród myśliwych pojawiły się niesnaski.
Pierwszą krew przelała podczas łowów właśnie Atlanta. Uzbrojona w łuk i strzały, zajęła miejsce na lewym skrzydle tyraliery myśliwych. Kiedy nieco się od nich oddaliła zaatakowały ją dwa centaury, Hylajos i Rajakos, pragnąc ją zgwałcić po kolei. Gdy biegły ku niej, Atalanta zastrzeliła je z łuku. Po tym wydarzeniu polowała już jednak u boku Meleagra .
Dzik wypłoszony ze strumienia zabił dwóch myśliwych, przewrócił trzeciego, a młodego Nestora zapędził na drzewo. Oszczepy wyrzucone przez Jazona i kilku innych myśliwych chybiły celu. W pewnym momencie walczący wspólnie z Peleusem, Telamon potknął się i gdy przyjaciel pomagał mu wstać, zaatakował ich dzik. Strzała z łuku wypuszczona przez Atalantę, zmusiła go jednak do ucieczki.
Wkrótce potem dzik stratował Ankajosa, Peleus w zamieszaniu zabił Eurytiona, wreszcieMeleager przebił wyrzuconą dzidą prawy bok dzika, a gdy zwierzę zaczęło kręcić się w kółko próbując wyrwać oszczep, dobił go drugą dzidą. Zdjąwszy skórę z dzika Meleager ofiarował ją Atalancie twierdząc, że słusznie się jej ona należy, skoro to ona pierwsza zadała zwierzęciu ranę i gdyby inni jej nie przeszkodzili, niechybnie by go zabiła. Czyn ten wzburzył wujów Meleagra , który doprowadził do rodowej waśni, śmierci dwóch wujów z ręki zakochanego w Atalancie Meleagra , a wreszcie do śmierci samego Meleagra .
Małżeństwo[]
Podobno po zwycięstwie Atalanty w łowach kalidońskich Iasos uznał w niej wreszcie swoją córkę i zapragnął ją wydać za mąż. Atalanta jednak nie chciała wyjść za mąż, bądź to z wierności Artemidzie , bądź to dlatego że usłyszała wyrocznię, że po ślubie zostanie przemieniona w zwierzę. Oświadczyła więc, że poślubi tylko tego mężczyznę, który pokona ją w biegu. Jeśli natomiast ona zwycięży w biegu, zabije zalotnika. Atalanta była bardzo lekka i biegała nadzwyczaj szybko. Na początku dawała się wyprzedzić konkurentowi, gdy go jednak następnie doganiała przebijała go nożami trzymanymi w ręku. Zdarzyło się pewnego dnia, że zakochał się w niej Melanion, jej kuzyn. Melanion, świadom przewagi dziewczyny, postanowił użyć podstępu. Stawił się na start ze złotymi jabłkami, które otrzymał od Afrodyty z jej ogrodu na Cyprze albo z ogrodu Hesperyd . W czasie biegu, gdy Atalanta go doganiała, młodzieniec rzucał jej pod nogi jeden po drugim złote owoce. Atalanta, Wabiona magią zbierała owoce i w ten sposób Melanion zwyciężył i otrzymał obiecaną nagrodę.
Gdy jakiś czas później, małżonkowie podczas polowania weszli do świątyni Zeusa i tam oddawali się miłości, zgorszony świętokradztwem bóg zamienił oboje w lwy. Kara miała im uniemożliwić obcowanie ze sobą, w starożytności panowało bowiem przekonanie, że lwy nie mają ze sobą potomstwa, lecz łączą się z lampartami.