Zmiany: Atena

Wersja z 19:38, 29 wrz 2019

Atena mit. grecka - bogini mądrości i słusznej wojny.

Rzymską odpowiedniczką Ateny jest Minerwa.

Historia

Tuż po zajściu w ciąże Metis, Gaja (lub Temida) wypowiedziała przepowiednię, według której po córce urodzi się syn, który wypędzi Zeusa z Olimpu i przejmie władzę. Zeus, aby do tego nie dopuścić, połknął Metydę. Kiedy nadszedł czas narodzin Ateny Zeusa rozbolała bardzo głowa i przywołał Hefajstosa. Ten rozbił mu głowę młotem, a ze środka wyskoczyła Atena w pełnej zbroi. Była odtąd najukochańszą córką Zeusa. Jako miejsce narodzin najczęściej wskazuje się jezioro Tritonis w Libii.

Jej główny kult miał miejsce w Atenach. Bogini mądrości spierała się z Posejdonem o to miasto. Trwał on niewiarygodnie długo, gdyż bogowie opowiedzieli się za Posejdonem, a boginie za Ateną. Zeus wstrzymał się od głosu, czego wynikiem był remis. W końcu wybór przypadł mieszkańcom Aten. Pan mórz podarował Ateńczykom strumień wody (według innych przekazów był to koń). Atena stworzyła drzewo oliwne, co uznano za cenniejszy dar.

Wojownicza Atena odegrała ważną rolę w gigantomachii. Zabiła giganta Pallasa i Enkeladosa. Enkeladosa ścigała aż na Sycylię, powaliła go przywalając giganta wyspą.

Na weselu Peleusa i Tetydy Atena, Hera i Afrodyta rywalizowały o złote jabłko "dla najpiękniejszej" rzucone przez Eris. Sędzią okazał się Parys, który przyjął prezent Afrodyty: piękną Helenę. Parys ją porwał i wywołał wojnę trojańską. Atena stanęła po stronie Greków. Pomogła Diomedesowi pokonać Aresa, boga krwawej wojny i osobistego przeciwnika Ateny. Później, kiedy

Ares wrócił do walki powstrzymała go miotając w niego wielki głaz. Ukarała również Ajasa, który w noc upadku Troi dopuścił się świętokradztwa wobec Ateny. Próbował on zgwałcić Kasandrę, a ona ukryła się w świątyni Ateny. Grecy przerwali ten proceder, ale Ajas uciekł. Atena jednak uderzyła gromem w jego statek. Dzieła dokończył Posejdon, który zniszczył skałę, której chwycił się Ajas. W Troi znajdował się cudowny posążek Ateny, palladion. Uważano, że dopóki tam się znajduje miasto jest nie do zdobycia. Tak więc Diomedes wraz z Odyseuszem wykradli posążek. W czasach historycznych przechowywany był w świątyni Westy w Rzymie.

Atena słynęła także jako patronka herosów. Pomagała Odyseuszowi wrócić do rodzinnej Itaki. Podarowała Heraklesowi grzechotki, którymi wypłoszył on ptaki stymfalijskie co pozwoliło mu je wystrzelać z łuku. W zamian heros podarował bogini złote jabłka z ogrodu Hesperyd.

Pewnego razu Atena wybrała się po zbroję do Hefajstosa. Kowal nabrał dzikiego pożądania do bogini i zaczął ją ścigać. Ta zaczęła uciekać - w końcu przyrzekła dziewictwo. Atena wyrwała się Hefajstosowi, ale nasienie boga upadło na jej nogę. Ta wytarła je kawałkiem wełny, którą rzuciła na ziemię. Z nasienia tego zrodził się Erichtonios, którego Atena uważała za syna i oddała pod opiekę Agraulos, królewnie ateńskiej.

Znany był też mit o Atenie i Arachne, libijskiej księżniczce, która uważała się za lepszą tkaczkę od Ateny. Bogini wyzwała ją na pojedynek i nieoczekiwanie Arachne rzeczywiście okazała się lepsza. Utkała piękną tkaninę, o którą sama bogini była zazdrosna - do tego stopnia, że podarła arcydzieło. Nieszczęsna śmiertelniczka powiesiła się. Atena zrozumiała swój błąd i wskrzesiła Arachne i zamieniła ją w pająka, który przędzie nici.

Przydomki Ateny

Według Jana Parandowskiego:

Ergane (pracownica)
Polias (patronka miast)
Promachos (pani zastępów)
Pallas (panna)
Partenos (dziewica)

Atena w sztuce

Świątynie Ateny

Największą świątynią Ateny był Partenon w Atenach. Jego ruiny pozostały do dzisiaj. W środku kiedyś stał posąg Ateny autorstwa Fidiasza. Posąg ten był cały ze złota i kości słoniowej, mierzył dwanaście metrów.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+{{Infobox/Postać|title1 = Atena|imię = Atena|inne_imiona = Ergane, Pallas, Partenos, Polias, Promachos|domena = Mądrość i sprawiedliwa wojna|mitologia = grecka|rodzaj = bogini|święte_miejsce = Ateny|święte_zwierzę = Sowa, wąż|dziadkowie = Kronos i Rea|rodzice = Zeus i Metis|rodzeństwo = Apollo, Hebe, Artemida i inni|image1 = [[Plik:Goddess of wisdom ATHENA.jpg]]}}[[File:Athena saint seia.jpg|thumb|251x251px]]
-{{Bóg_grecki
+'''Atena''' ''mit. grecka - ''bogini mądrości i słusznej wojny.
-|Tytuł = Atena
-|Obraz = Atena.jpeg
-|Nazwa = Atena
-|Domena = mądrość, rozum, wojna w słusznej sprawie
-|Atrybut = tarcza Egida, gałązka oliwna
-|Święte zwierzę = sowa
-|Rodzice = [[Zeus]] i [[Metis]]
-|Główne miejsca kultu = Ateny
-|Rzymski odpowiednik = [[Minerwa]]}}
+Rzymską odpowiedniczką Ateny jest Minerwa.
-o złote jabłko "dla najpiękniejszej" rzucone przez [[Eris]]. Sędzią okazał się [[Parys]], który przyjął prezent Afrodyty: piękną [[Helena|Helenę]]. Parys ją porwał i wywołał [[Wojna Trojańska|wojnę trojańską]]. Atena stanęła p'''''o stronie Greków. Pomogła [[Diomedes (syn Tydeusa)|Diomedesowi]] pokonać [[Ares]]a, boga krwawej wojny i osobistego przeciwnika Ateny. Później, kiedy Ares wrócił do walki powstrzymała go miotając w niego '''''[[wielki głaz. Ukarała]] również [[Ajas]]a, który w noc upadku Troi dopuścił się świętokradztwa wobec Ateny. Próbował on zgwałcić [[Kasandra|Kasandrę]], a ona ukryła się w świątyni Ateny. Grecy przerwali ten proceder, ale Ajas uciekł. Atena jednak uderzyła gromem w jego statek. Dzieła dokończył Posejdon, który zniszczył skałę, której chwycił się Ajas. W Troi znajdował się cudowny posążek Ateny, palladion. Uważano, że dopóki tam się znajduje miasto jest nie do zdobycia. Tak więc Diomedes wraz z Odyseuszem wykradli posążek. W czasach historycznych przechowywany był w świątyni Westy w Rzymie.
+== Historia ==
+Tuż po zajściu w ciąże Metis, [[Gaja]] (lub [[Temida]]) wypowiedziała przepowiednię, według której po córce urodzi się syn, który wypędzi Zeusa z Olimpu i przejmie władzę. Zeus, aby do tego nie dopuścić, połknął Metydę. Kiedy nadszedł czas narodzin Ateny Zeusa rozbolała bardzo głowa i przywołał [[Hefajstos]]a. Ten rozbił mu głowę młotem, a ze środka wyskoczyła Atena w pełnej zbroi. Była odtąd najukochańszą córką Zeusa. Jako miejsce narodzin najczęściej wskazuje się jezioro Tritonis w Libii.
+Jej główny kult miał miejsce w Atenach. Bogini mądrości spierała się z [[Posejdon]]em o to miasto. Trwał on niewiarygodnie długo, gdyż bogowie opowiedzieli się za Posejdonem, a boginie za Ateną. Zeus wstrzymał się od głosu, czego wynikiem był remis. W końcu wybór przypadł mieszkańcom Aten. Pan mórz podarował Ateńczykom strumień wody (według innych przekazów był to koń). Atena stworzyła drzewo oliwne, co uznano za cenniejszy dar.
+Wojownicza Atena odegrała ważną rolę w [[gigantomachia|gigantomachii]]. Zabiła giganta [[Palllas|Pallasa]] i [[Enkelados]]a. Enkeladosa ścigała aż na Sycylię, powaliła go przywalając giganta wyspą.
+Na weselu [[Peleus]]a i [[Tetyda|Tetydy]] Atena, Hera i Afrodyta rywalizowały o złote jabłko "dla najpiękniejszej" rzucone przez [[Eris]]. Sędzią okazał się [[Parys]], który przyjął prezent Afrodyty: piękną [[Helena|Helenę]]. Parys ją porwał i wywołał [[Wojna Trojańska|wojnę trojańską]]. Atena stanęła po stronie Greków. Pomogła [[Diomedes (syn Tydeusa)|Diomedesowi]] pokonać [[Ares]]a, boga krwawej wojny i osobistego przeciwnika Ateny. Później, kiedy
+[[File:Goddess of wisdom ATHENA.jpg|thumb|1x1px]]
+Ares wrócił do walki powstrzymała go miotając w niego wielki głaz. Ukarała również [[Ajas]]a, który w noc upadku Troi dopuścił się świętokradztwa wobec Ateny. Próbował on zgwałcić [[Kasandra|Kasandrę]], a ona ukryła się w świątyni Ateny. Grecy przerwali ten proceder, ale Ajas uciekł. Atena jednak uderzyła gromem w jego statek. Dzieła dokończył Posejdon, który zniszczył skałę, której chwycił się Ajas. W Troi znajdował się cudowny posążek Ateny, palladion. Uważano, że dopóki tam się znajduje miasto jest nie do zdobycia. Tak więc Diomedes wraz z Odyseuszem wykradli posążek. W czasach historycznych przechowywany był w świątyni Westy w Rzymie.
 Atena słynęła także jako patronka herosów. Pomagała [[Odyseusz]]owi wrócić do rodzinnej Itaki. Podarowała [[Herakles]]owi grzechotki, którymi wypłoszył on [[ptaki stymfalijskie]] co pozwoliło mu je wystrzelać z łuku. W zamian heros podarował bogini złote jabłka z ogrodu Hesperyd.
@@ Linia 19: / Linia 22: @@
 == Przydomki Ateny ==
-według Jana Parandowskiego:
+Według Jana Parandowskiego:
 *Ergane (pracownica)
 *Polias (patronka miast)
@@ Linia 36: / Linia 39: @@
 </gallery>
 == Świątynie Ateny ==
-Największą świątynią Ateny był Partenon w Atenach. Jego ruiny pozostały do dzisiaj. W środku kiedyś stał posąg Ateny autorstwa Fidiasza. Był cały ze złota i kości słoniowej, mierzył dwanaście metrów.
+Największą świątynią Ateny był Partenon w Atenach. Jego ruiny pozostały do dzisiaj. W środku kiedyś stał posąg Ateny autorstwa Fidiasza. Posąg ten był cały ze złota i kości słoniowej, mierzył dwanaście metrów.
 <gallery>
 01 21 Athènes Parthénon.JPG|Partenon, Ateny
@@ Linia 57: / Linia 60: @@
 [[es:Atenea]]
 [[ru:Афина]]
+== Nawigacja ==
+{{Navbox/Postacie/Grecja}}
 [[Kategoria:Bogowie greccy]]
-[[Kategoria:Greccy bogowie wojny]]
+[[Kategoria:Boginie]]
+[[Kategoria:Kobiety]]
+[[Kategoria:Bóstwa wojny]]
+[[Kategoria:Bóstwa mądrości]]
+[[Kategoria:Bóstwa rzemiosł]]
+[[Kategoria:Bóstwa opiekuńcze]]
+[[Kategoria:Mitologia grecka]]
+[[Kategoria:Dzieci Zeusa]]

Mitologia Grecka
Bogowie Olimpijscy	Afrodyta • Apollo • Ares • Artemida • Atena • Demeter • Dionizos • Hades • Hefajstos • Hera • Hermes • Hestia • Posejdon • Zeus
Pomniejsi Bogowie	Amfitryta • Ariadna • Asklepios • Boreasz • Charyty • Chronos • Dejmos • Ejlejtyja • Enyo • Eol • Eris • Eros • Erynie • Eter • Euros • Fobos • Hebe • Hekate • Hory • Hymen • Hypnos • Iris • Kymopoleja • Leukotea • Metis • Morfeusz • Muzy • Nemezis • Nike • Notos • Pan • Persefona • Plutos • Psyche • Styks • Tanatos • Tryton • Tyche • Zefir
Tytani	Asteria • Astrajos • Atlas • Eos • Epimeteusz • Fojbe • Helios • Hyperion • Japet • Klimene • Kojos • Krios • Kronos • Lalentos • Leto • Menojtios • Mnemosyne • Okeanidy • Okeanos • Pallas • Perses • Prometeusz • Rea • Selene • Temida • Tethys • Theja
Protegonoi	Ananke • Chronos • Ereb • Eter • Fanes • Gaja • Hemera • Hydros • Natura • Nesoi • Nyks • Ourea • Pontos • Talassa • Tartaros • Thesis • Uranos