Dziewanna

Dziewanna (mit. słowiańska) – Boginka przyrody i łowów, być może wiosny i młodości.

Została wspomniana przez kronikarza - Jana Długosza w Kronice Polskiej w panteonie bóstw czczonych przez lechitów, współczesnych Polaków, w swym dziele mówi, że Dziewanną nazywają rzymską boginie Dianę, a Ceres Marzanną i utożsamia je ze sobą. Możliwe, że poza łowami i przyrodą, była też bóstwem związanym z płodnością i porodami, chociaż to przypuszczenia. Długosz wspomina, że obie istoty cieszą się popularnością i należytym nabożeństwem.

“	A jako że państwu Lechitów wydarzyło się powstać na obszarze zawierającym rozległe lasy i gaje, o których starożytni wierzyli, iż zamieszkuje je Diana i że Diana rości sobie władztwo nad nimi, Cerera zaś uważana była za matkę i boginię urodzajów, których dostatków kraj potrzebował, (przeto) te dwie boginie: Diana w ich języku Dziewanną (Dzewana) zwana i Cerera zwana Marzanną (Marzyana) cieszyły się szczególnym kultem i nabożeństwem	”
	— Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, Jan Długosz, red.:J. Dąbrowski, Warszawa 1961

Jej i Jana Sobótkowego świętą nocą, była noc Sobótkowa, pogańskie święto miłości, ognia i wody^[1], związane z ich miłością. Niewykluczone, że Dziewanna i Marzanna to dwa oblicza jednego bóstwa. Marzanna, jako bogini śmierci i zimy oraz Dziewanna, jako bożek życia i wiosny, mogły reprezentować cykl życia, którego początek oznacza wiosna, a koniec - zima. Możliwe też, że była matką albo córką Marzanny.

Jednak to tylko hipotezy.

Dziewanna Gromniczna[]

^[2]Dziewanna miała swoje "drugie ja", czyli Dziewanne Gromniczną. Miała swoje święto z początkiem lutego i była, najpewniej, ziemową wersją wiosennej Dziewanny. Była posiadaczką magicznej święcy strzegącą przed zgubnym uderzeniem pioruna, atakiem od strony wilków, wymarznięciem ozimin ^[3]. Poza tym opiekuje się ludźmi, zwierzętami domowymi i wilkami, z racji na to, że odpowiada jej Wilcza Gwiazda (Wieczorna faza Wenus). W tradycji chrześcijańskiej zastąpiła ją Matka Boska Gromniczna.