Jötunn górujący nad człowiekiem
Jötunowie (ang. jotunn lub Jotun; / joʊtən /, / joʊtʊn / lub / jɔ ː tʊn /; [1] [2] isl. i: [joe ː tʏn]; z staronordycki jǫtunn / jɔtun) - w mitologii nordyckiej lodowe olbrzymy, potomkowie Bergelmira. Ich ojczyzną jest Jötunheim - lodowa twierdza w Utgardzie.
Etymologia[]
W staronordyckim, istoty nazywane były jǫtnar (liczba pojedyncza jǫtunn), lub risar (liczba pojedyncza Risi), czasem bergrisar ("góra-risar").
Jǫtunn (Proto-germańskie * etunaz) może mieć ten sam rdzeń co "jeść" (Proto-germańskie * ETAN), a zatem miał pierwotne znaczenie "żarłok" lub "ludożerca". Risi jest prawdopodobnie zbliżona do "wzrostu", a więc oznacza "wielkoluda" (podobny do niem. Riese, hol. Reus, szw. Rese). Słowo "Jötun" przetrwało w dzisiejszym norweskim jako określenie giganta. Wj islandzkim jötunn zachowała swój pierwotny sens. W języku staroangielskim pokrewne do jötunn jest eoten(stąd znany w grach RPG ettin).
Początki[]
Pierwszą żywą istotą, która wyłoniła się eony temu z pustki Ginnungagap, był gigant gargantuicznych rozmiarów, zwany Ymir. Kiedy spał, z pachy wyszli Thursowie - przodkowie Jötunów. Kiedy Ymir został zabity przez Odyna, Wiliego i We, jego krew (czyli wody) zalały i zabiły wszystkich Thursów, oprócz Bergelmira i jego małżonki, który dali początek rasie Jötunów.
Opis[]
Czasem Jötunom przypisuje się cechy demoniczne - pazury, kły i zdeformowane ciała, oprócz wielkości ogólnie ohydne. Niektóre z nich miały nawet wiele głów(tak jak olbrzym Thrivaldi który miał dziewięć) lub kształt w ogóle nie ludzki, tak jak Jormungand i Fenrir, dwóch synów Lokiego.
Ale z czasem nadawano im przeciwstawne cechy. Bardzo stare, niosące mądrość z dawno minionych czasów(np. Mimir, który wg pewnej wersji mitu był Jötunem). Wielu z małżonków bogów byli gigantami - Njordhr ożenił się z olbrzymką Skadi; gigantka Gerda była małżonką Frejra; Odyn uwiódł Gunnlod, a nawet Thor, będący najsłynniejszym pogromcą olbrzymów, płodzi Magniego z Járnsaxą.
Mimo to Jötunowie byli zaprzysięgłymi wrogami bogów i mieli ostatecznie walczyć w Ragnarök.
Ragnarok i ogniści giganci[]
Pewna grupa Jötunów od przebywania w Muspelheimie - świecie ognia - przemieniła się w ognistych gigantów dowodzonych przez giganta Surta. W czasie Ragnarök ogniste olbrzymy miały ostatecznie zniszczyć świat przez podpalenie Yggdrasil, gdy wszyscy bogowie i reszta gigantów zginie.