Menelaos – w mitologii greckiej król Sparty i uczestnik wojny trojańskiej; jeden z herosów; bohater Iliady Homera.
Uchodził za syna Atreusza i Aerope. Był bratem Agamemnona oraz mężem Heleny, z którą miał córkę Hermionę.
Był dowódcą Greków na wojnie trojańskiej.
Po zdobyciu miasta, odzyskawszy Helenę, wrócił z nią do Sparty. Menelaos znajdował się pod opieką bogini mądrości i oręża – Ateny. Żył długo u boku Heleny, która po jego śmierci została wygnana z miasta. Wybaczył Helenie niewierność po latach, gdy zobaczył jej niezmienną urodę.