Mitologia Wiki
Nie podano opisu zmian
Znacznik: rte-wysiwyg
Nie podano opisu zmian
Znacznik: rte-wysiwyg
Linia 45: Linia 45:
   
 
Jest to druga, najgorzej zachowana mitologia celtycka zaraz po mitologii proto-celtyckiej. Jest tak najprawdopodobniej z braku rzetelnych źródeł i olbrzymim wpływem kultury łacińskiej na Galów. Jej wpływy są widoczne również u Brytów, choć nie są aż tak głębokie. Przy jej rekonstrukcji wykorzystuje się różne badania etymologiczne, zwłaszcza topograficzne. Dzięki nim ustalono m. in. ogólnoceltycki zasięg kultu Luga/Lugha (czczonego też w Galii) oraz udało się powiązać Esusa z nordyckimi Asami. Bardzo pomocne są również starożytne zapiski rzymskich pisarzy i kronikarzy, choć należy podkreślić iż w większości owe źródła są skąpe i bardzo ogólne, a ich autorzy w większości nie mieli bezpośredniego kontaktu z poganami, a zapisywali tylko to, co sami usłyszeli, a także odkrycia archeologiczne. Do dziś odnajduje się zabytki kultowe Celtów kontynetalnych, tajemnicze wizerunki niekiedy przedstawiające bóstwo oraz rzymskie inskrypcje odnoszące się do wierzeń etnicznych. Dawni Galowie nie musieli walczyć i zmagać się z bezkompromisową chrystianizacją, jak wczesnośredniowieczni Słowianie, lecz na ich ziemiach po podbiciu przez wojska Gajusza Juliusza Cezara postępowała w zawrotnym tępie romanizacja. Obywatele coraz częściej odrzucali identyfikacje z celtyckościom na rzecz kultury łacińskiej, zaś rodzimych bogów galijskich zaczęto niemal natychmiast utożsamiać z bóstwami rzymskimi (np. Ogame utożsamiono z Herkulesem), co w sposób znaczny utrudnia, a czasem niemal uniemożliwia szczegółową rekonstrukcje danej postaci. Najlepszym jednak przykładem ingerencji wierzeń Rzymian w tajemniczy świat kultu Galijskiego i Brytańskiego, jest zarzucenie rodzimego animizmu (czczenie bezpostaciowych bogów, jako personifikacje sił natury) na rzecz prototeizmu (wyobrażenie bogów, jako podobnym ludziom istot i czczenie ich posągów, rządzących (choć nietożsamych) z żywiołami i siłami natury). Była to nie tylko wielka innowacja w kulcie celtyckim, ale także zmieniła postrzeganie świata według większości barbarzyńców, gdyż przez Celtów prototeizm rozwinął się u German, a przez nich - także u Słowian. Bałtowie we wczesnym średniowieczu stają się jedyną grupą etniczną, dalej usilnie trzymającą się animizmu.
 
Jest to druga, najgorzej zachowana mitologia celtycka zaraz po mitologii proto-celtyckiej. Jest tak najprawdopodobniej z braku rzetelnych źródeł i olbrzymim wpływem kultury łacińskiej na Galów. Jej wpływy są widoczne również u Brytów, choć nie są aż tak głębokie. Przy jej rekonstrukcji wykorzystuje się różne badania etymologiczne, zwłaszcza topograficzne. Dzięki nim ustalono m. in. ogólnoceltycki zasięg kultu Luga/Lugha (czczonego też w Galii) oraz udało się powiązać Esusa z nordyckimi Asami. Bardzo pomocne są również starożytne zapiski rzymskich pisarzy i kronikarzy, choć należy podkreślić iż w większości owe źródła są skąpe i bardzo ogólne, a ich autorzy w większości nie mieli bezpośredniego kontaktu z poganami, a zapisywali tylko to, co sami usłyszeli, a także odkrycia archeologiczne. Do dziś odnajduje się zabytki kultowe Celtów kontynetalnych, tajemnicze wizerunki niekiedy przedstawiające bóstwo oraz rzymskie inskrypcje odnoszące się do wierzeń etnicznych. Dawni Galowie nie musieli walczyć i zmagać się z bezkompromisową chrystianizacją, jak wczesnośredniowieczni Słowianie, lecz na ich ziemiach po podbiciu przez wojska Gajusza Juliusza Cezara postępowała w zawrotnym tępie romanizacja. Obywatele coraz częściej odrzucali identyfikacje z celtyckościom na rzecz kultury łacińskiej, zaś rodzimych bogów galijskich zaczęto niemal natychmiast utożsamiać z bóstwami rzymskimi (np. Ogame utożsamiono z Herkulesem), co w sposób znaczny utrudnia, a czasem niemal uniemożliwia szczegółową rekonstrukcje danej postaci. Najlepszym jednak przykładem ingerencji wierzeń Rzymian w tajemniczy świat kultu Galijskiego i Brytańskiego, jest zarzucenie rodzimego animizmu (czczenie bezpostaciowych bogów, jako personifikacje sił natury) na rzecz prototeizmu (wyobrażenie bogów, jako podobnym ludziom istot i czczenie ich posągów, rządzących (choć nietożsamych) z żywiołami i siłami natury). Była to nie tylko wielka innowacja w kulcie celtyckim, ale także zmieniła postrzeganie świata według większości barbarzyńców, gdyż przez Celtów prototeizm rozwinął się u German, a przez nich - także u Słowian. Bałtowie we wczesnym średniowieczu stają się jedyną grupą etniczną, dalej usilnie trzymającą się animizmu.
  +
  +
Wśród licznych bóstw przynależących do panteonu Galijskiego wyróżnia się triadę Taranis - Esus - Teutates wymienioną przez rzymskiego pisarza i poety - Lukana w swym dziele Pharsalia opisującym walki wewnętrzne między Gajuszem Juliuszem Cezarem i Pompejuszem w Starożytnym Rzymie. Taranis był bóstwem gromowładnym, przewodniczącym triadzie, a może i nawet wszystkim bogom Galijskim włącznie z samym Dagdą. Jego bronią był taran, który nie bez powodu do dziś w języku bretońskim i walijskim oznacza "''piorun''". Przedstawiany jest także z młotem, co pozwala na tożsamienie z nordyckim Thorem, słowiańskim Perunem i bałtowskim Perkunem. Ślady jego kultu odnajduje się na całym obszarze zamieszkiwanym przez plemiona celtyckie.
 
[[Kategoria:Mitologia celtycka]]
 
[[Kategoria:Mitologia celtycka]]

Wersja z 19:40, 10 lis 2016

ZALĄŻEK ARTYKUŁU
Ten artykuł to tylko zalążek. Pomóż projektowi Mitologia Wiki, rozbudowując go.
ARTYKUŁ DO USUNIĘCIA

Ten artykuł został umieszczony na liście stron do natychmiastowej kasacji.

Może jeszcze zdążysz wypowiedzieć się na stronie dyskusji, zanim hasło zostanie skasowane.

Mianem Mitologii Celtyckich określa się rozbudowane systemy wierzeniowe opierające się na szamanizmie, kulcie przodków i bóstw oraz licznych świętach wzmiankowane w licznych źródłach piśmienniczych i przekazywanych drogą ustną opowieści o bogach, demonach, potworach i bohaterach, w których istnienie wierzyły ludy zamieszkujące dzisiejsze wyspy brytyjskie przed późniejszymi najazdami germańskich Anglosasów, Austrii, Francji, Niemiec, Belgii a nawet Polski, Czech, Słowacji, terenów dzisiejszej Jugosławii, Węgier, Półwyspu Iberyjskiego i w niewielkim stopniu Turcji, a porozumiewających się ze sobą za pośrednictwem języków celtyckich należących do indoeuropejskiej rodziny językowej. Widoczne są pewne podobieństwa wierzeń Celtów, do mitologii nordyckiej, germańsko-kontynentalnej, hinduskiej, iberyjskiej, bałtowskiej, a nawet słowiańskiej, jednak szczególne podobieństwo obserwuje się w porównaniu z mitologią rzymską, a przez nią - także z grecką. Podobieństwa wynikają z częstymi kontaktami z innymi kulturami i przez wspólne praindoeuropejskie korzenie.

Celtom u szczytu swej potęgi dało się zająć niemal cały kontynent Europejski i wyspy brytyjskie, choć mimo to pozostają tajemniczą nacją, o która pozostawiła po sobie wiele niejasności. Wszystkie języki celtyckie, współcześnie w większości wymarłe, wyrosły z języka proto-celtyckiego i zawierają w sobie liczne jego elementy, w tym świadectwa językowe odwołujące się do wierzeń przedchrześcijańskich. Pozwoliło to językoznawcą na rekonstrukcje języka pierwotnego Celtów, jak i przybliżyć możliwość poznania ich prakolebki. Temat ten nie został w sposób jednoznaczny określony, w środowiskach celtystycznych jednak, dominuje pogląd zakładający, że tereny zasiedlone przez praceltów po rozpadzie wspólnoty indoeuropejskiej obejmowały dzisiejszą francuską Szampanie, Bawarię i pólnocno-zachodnią Austrię po czym rozpoczęła się ich ekspansja na pozostałe terytoria wypierając przy tym pierwotne kultury autochtoniczne. Najbardziej znanymi i rozpowszechnionymi w literaturze m. in. przez komiksy o Asteriksie zapoczątkowane przez twórczość René Goscinny plemionami pochodzenia Celtyckiego są bez wątpienia Galowie. Ludność ta zajmowała całą powierzchnie Francji, a także pomniejsze terytoria w północnej Hiszpanii, została zdobyta, a później romanizowana przez Starożytnych Rzymian pod przywództwem Gajusza Juliusza Cezara, który swe zwycięstwo nad owymi barbarzyńcami podsumował słynnym ,,Przybyłem, Zobaczyłem, Zwyciężyłem" (z łac. ,,Veni, Vidi, Vici"). Ich ziemie stały się rzymską prowincją nazywaną odtąd Galią, pozwoliło to Rzymskim pisarzom i kronikarzom na powierzchowne opisanie panteonu Gallów. To właśnie oni byli wędrowcami, którzy przybyli ok. 750 roku p.n.e na tereny dzisiejszej Anglii, Walii, Kornwalii dając początek plemionom Brytyjskim (Brytom), którymi miał na przełomie V i VI rządzić miał legendarny król Artur z legend Arturiańskich. W późniejszym czasie rodzima ludność Irlandii uległa celtyzacji i stała się plemionami Iryjskimi nazywanymi też Goidelowie. Uwzględniając przedstawiony podział Celtów można podzielić mitologie celtyckie na cztery grupy:

  • Mitologia plemion Goidelskich, Mitologia Iryjczyków - Zbiór mitów znanych w czasach przedchrześcijańskich na Irlandii, a także opowieści o bohaterach i potworach oraz panteon bóstw czczonych przez Iryczyków.
  • Mitologia Brytańska - Mitologia Brytów pokrewna wierzeniom Iryjskim.
  • Mitologia Galów, mitologia celtów kontynentalnych - Mitologia plemion zamieszkujących rzymską prowincje - Galie, a także w szerszym zakresie określenie na wierzenia etniczne Celtów zamieszkujących cały kontynent Europejski. 
  • Mitologia Proto-Celtycka - Hipotetyczne wierzenia etniczne, z których wyrosły wspomniane wyżej grupy.

Pamiętać należy jednak iż wierzenia celtyckie nie są jednolite, a każde plemie posiadało własny mit, demona lub bóstwo.

Mitologia plemion Goidelskich

Jest to najlepiej poznana mitologia z gatunku celtyckiego, a wszystko za sprawą licznych irlandzkich zabytków literackich i zapisanych opowieściach pochodzących ze średniowiecza. Można wydzielić na ich podstawie cztery cykle mające związek z wierzeniami etnicznymi: ,,Cykl mitologiczny", ,,Cykl Ulsterski", ,,Cykl Feniański" oraz ,,Cykl historyczny". Cykl mitologiczny to zbiór opowieści opowiadających o losach Irlandii począwszy od wyłonienia się jej po powszechnym potopie aż do skolonizowania jej przez Goidelczyków - potomków Irlandczyków, lecz niestety są przesiąknięte treściami z chrześcijańskiego kręgu kulturowego, co utrudnia sposób odróżniania irlandzkich mitów od chrześcijańskich opowiadań. Akcje wszystkich dzieł literackich toczy się wokół tajemniczego ludu Tuatha Dé Danann, które miało zamieszkiwać Irlandię przed przybyciem ludzi. A gdy już przybyli, poprzedni mieszkańcy musieli przenieś się do swych podziemnych siedzib. Cykl nie opisuje ich, jako bogów, lecz bardziej, jako pół-demoniczne istoty i tłumaczy, jak powstały przedchrześcijańskie wierzenia - na wskutek kontaktu z innymi istotami uznanymi za bogów, choć bogami według autorów oni nie byli. Najważniejszym zabytkiem literackim cyklu jest ,,Księga Najazdów". Cykl Historyczny to spisane opowieści Bardów, opowiadających o potomkach danego króla przypisując im cechy boskie i szlachetne czyny. Cykl Feniański opisuje przygody i zmagania legendarnego celtyckiego wojownika - Fionna mac Cumhaila, zaś Ulsterski odwołuje się biografii innych irlandzkich bohaterów.

Niestety, nie żaden z tych cyklów, nie opisuje powstania świata według Celtów, jednak za pomocą metody porównawczej oraz badaniu opisów niektórych pradawnych bóstw można snuć domysły, jak mógł on wyglądać. Na początku istniało tylko wszechmorze, a nad nim istniało niebo analogicznie do mitologii słowiańskiej. Bezkres wód personifikował prastary bóg Lir. Miał on żonę Penerdunn (mogącą reprezentować ziemię, co pozwala na utożsamienie ją z Danu), z którą doczekał się trójki dzieci: starszego Mananna oraz młodszego Brana Błogosławionego i Branwen. Domyślnie inny bóg nazywający siebie Eurossyd mógł (przypuszczalnie!) reprezentować niebo. Motyw aktu miłości ziemi z niebem jest bardzo stary i spotykany w wielu wierzeniach etnicznych np. ludy słowiańskie wierzyli, że pierwszy wiosenny piorun (identyfikowany z niebiańskim Perunem) zapładnia ziemie (identyfikowaną z Mokoszą) i powoduje tym samym urodzaj, a w mitologii greckiej pierwsze żywe istoty powstały z kopulacji Gai ("ziemi") i Uranosa ("nieba"). Tutaj jednak nie jest on dobrowolny. Eurossyd zakochuje się w Penerdunn, lecz ta odrzuca jego zaloty, dalej będąc w związku małżeńskim z bóstwem wody i tu należy odwołać się do związku Lira ze światem zmarłych, które w mitologiach indoeuropejskich reprezentuje wielka woda (por. np. bogini śmierci i zimy Marzanna jest symbolicznie odsyłana do świata zmarłych na wiosnę przez wrzucenie jej podobizny do wody), a bóg świata zmarłych ma istotny związek z bóstwem ziemi, będąc jej kochankiem lub wręcz jej pierwotnym mężem. Odrzucony Eurossyd musiał więc uciec się do podstępu, w bliżej nieokreślony sposób uwięził on Lira, czyniąc z niego swego zakładnika. Najprawdopodobniej wraz z upadkiem dawnego, niezależnego boga opada również poziom mórz, z którego wyłania się suchy ląd i cały świat, choć akcja iryjskich mitów zdaje się skupiać prawie tylko i wyłącznie na Irlandii. Penerdunn, chcąc oswobodzić ukochanego, godzi się przespać jedną noc z jego wrogiem, której efektem było spłodzenie bliźniaczych bóstw - braci: Nisienia i Efnisienia. To właśnie w trakcie tej jednej nocy, bogini ziemi odwzajemnia uczucia boga nieba, odsuwając się tym samym od świata wody/zmarłych i jego władcy. Najprawdopodobniej Penerdunn "przechodzi w drugą fazę wierzeń" stając się boginią Danu, a Efnisien bogiem ognia o cechach uranicznych - Belim. Warunek umowy zostaje jednak dotrzymany, a Lir odzyskuje wolność. Nie mogąc wszak znieść hańby, jakiej zaznał w niewoli lub nie chcąc prowadzić wojny przeciw Eurossydowi i swej dawnej żonie (albo jedno i drugie) zrzeka się swych funkcji na rzecz swego najstarszego syna - Mannanna, samu "odchodząc" i znikając z mitologii irlandzkiej. Dalsze jego losy są nieznane. Niewykluczone, że to on zrodził Fomorian, co tłumaczyłoby ich antagonistyczne przedstawienie wobec nowej generacji bogów Tuatha Dé Danann ("Plemienia bogini Danu"). Później ,,Cykl mityczny" dostarcza następujące informacje: Pierwszymi przybyszami, który próbowali skolonizować wtedy jeszcze niezamieszkałą przez nikogo Irlandię była córka Noego, Cessair i jej ludzie. Dobiła do brzegów Irlandii na czterdzieści dni przed potopem, lecz szybko większość przybyszów wraz z Cessair z różnych powodów wyginęła, a jedynie Fintan przetrwał pod postacią łososia, aby te historie opowiedzieć i dzięki nim o niej wiemy. Pozostałością po jej jest kilka nazw obiektów, pochodzących z ich czasów. Później wody potopu zalały wszystkie lądy, a gdy później zostały one przywrócone światu, Irlandię szybko skolonizowali przybysze z wysp Mańskich i Hebrydów - posiadający głowę kozła, jedno oko, jedną rękę i jedną nogę Fomorianie, którzy przez następne 300 lub 312 lat byli jedną rasą zamieszkującą jedyną ówcześnie równinę ,,Senmag". Wszystko się zmieniło wraz z przybyciem drugiej grupki ludzi z Partholem na czele. Przed ich przybyciem istniała jedna równina, trzy jeziora i dziewięć rzek. Starania i decyzje Parthola sprawiły iż z wód wyłoniły się cztery równiny i siedem jezior. Nie trzeba było długo czekać na konflikt między nimi, a Fomorianami. Pokonał ich wodza Cichola Gricenchosa w bitwie pod Magh Ithe trzy lata po przybyciu na wyspę. Jednak po 30 latach Parthol zmarł, a jego współtowarzyszy prócz jednego, dzięki któremu wiemy o tej historii, zabiła plaga śmiercionośnej choroby. Jako trzeci Irlandię najechał krewniak Parthola - Nemed. W bitwie pod Ros Fraechain pokonał i zabił Ganna i Senganna - królów Fomorian. Następnie wygrał trzy kolejne bitwy przeciw Fomorianom, w Badbgna w Connacht, Cnamros w Leinsterze (w której zginął Artur, pierwszy syn Nemeda urodzony w Irlandii) i Murbolg w Dalriadzie (w której syn Stairn został zabity przez Fomoriana Conanda). Był także założycielem dwóch królewskich fortów: Rath Chimbaith w Semne i Chindeich w Ui Niallain. Jemu przypisuje się pomysł, oczyszczenia następnych dwunastu równin. Ich (w tym samego Nemeda) również wykończyły choroby, a ci co przetrwali wpadli w niewole Fomorian. Podnieśli bunt, w trakcie którego zginął król potworów - Connana, jednak został on stłumionym. Niektórym udało w między czasie odpłynąć z wyspy. Przed następne 20 lat nikt prócz Fomorian jej nie zamieszkiwał. Dawni towarzysze Nemeda wpadli w ręce Greków, którzy ich zniewolili. Ocaleni w niewoli greckiej rozmnożyli się dając początek ludowi Fir Bolg, który podstępem wypłynął z Grecji i skierowały się na Irlandię chcąc zemścić się na Fomorianach za krzywdy ich ojców. Tym razem odniesiono trwały sukces, a Fir Bolgowie podlegający władzy króla Dela i jej potomkom podzielono między siebie irlandzkie równiny. Z Fomorianami ostatecznie ustalono pokój, a obydwie rasy żyły ze sobą w zgodzie aż do przybycia piątego ludu - Tuatha Dé Danann. Lud bogini Danu pokonał pod wodzą Nuada Fir Bolgów, zagarniając ich tereny, jednak ich wódź stracił na wojnie pod Mag Tured swą rękę, a jako że stał się kaleką - nie mógł sprawować dalej władzy, co spowodowało tymczasowe bezkrólewie. Jednak losu Firów nie podzielili Fomorianie, z którymi Danianie - jak ich poprzednicy - żyli w zgodzie. Świetne relacje dyplomatyczne, przypieczętowało wybranie jednego z Fomorian - Bresa na władce obydwóch ludów. Jednak Dannanom nie podobał się nowy król, przez jego pychę, co zakończyło się jego obaleniem i wygnaniem po siedmiu latach rządów. Syn i córka boga uzdrawiania Diana Cechta - Miach i Arimda, stworzyli nową, prawdziwą rękę dla Nuady, który ponownie wstąpił na swój tron. Fomorianie okrzyknęli swym nowym władcą Balora, Fomoriana którego jedno oko jest ciągle zamknięte, lecz jeśli się otworzy - powoduje śmierć tego, kto w nie spojrzał. Przepowiednia, jednak głosiła, że zginie z ręki własnego wnuka. Żeby los się nie wypełnił, uwięził swą córkę Ethlinn w kryształowej wieży, aby ta nie zaszła w ciąże. Nie zniechęciło to zakochanego w niej, a przynależącego do Tuatha Dé Danann Ciana, który przy pomocy druidki Birog, ominął te przeszkody i począł Lugha. Na nieszczęście dla niego, Balor odkrył, że jego córka jest brzemienna i wyrzucił noworodka do morze, lecz Birog go odratowała i dała Manannanowi na wychowanie. Dziecko zostało przyjęte do grona najeźdźców, a bogini ziemi Tailtiu zajęła się jego opieką. Lugh wyrósł na boga słońca, światła i dziedzin nauki, który prowadził lud Danu przeciwko Fomorianom, chcących się zemścić za tak haniebne potraktowanie jednego z nich. W trakcie wielkiej bitwy Magh Tuireadh, słynący z utworzenia pisma Oganicznego, Ogma rozbroił przewodniczącego Fomorianom Balora, ten jednak zabił go swym wzrokiem, a także króla Nuadę, którego pomścił Lugh ciskając włócznią przeznaczenia w oko potwora, który padł martwy. Przez pewien czas zarządzał plemieniem, aż w końcu Dagda go zastąpił.

Mitologia Brytańska

Mitologią Brytańską można określić wierzenia etniczne celtyckiej ludności Wielkiej Brytanii. Zamieszkiwała ona ziemie na południe od terytorium Piktów, a Rzymianie określali ją mianem Brytów. Celtom brytyjskim mimo podobnych języków i kultury, nie udało się - tak jak Słowianom Zachodnim - utwożyć jednego, silnego państwa, a zamiast tego podzielili się na pomniejsze grupy etniczne, tworzące suwerenne plemiona. Nauka wyróżnia: Dumnoniów, Durotrygowiów, Belgowiów, Atrebatowiów, Regnowów, Kantiowiów, Katuwellaunów, Trynowantów, Dobunnów, Demetów, Sylurów  Icenów, Korytan, Ordowikowiów, Kornowiów, Brygantów i  Parisjowów. Między tymi wszystkimi wspólnotami trwała nieustanna rywalizacja i pomniejsze wojny. Każde plemię posiadało własnego króla lub królową, którzy dziedziczyli władze nad poddanymi po rodzicach tworząc przez następne pokolenia dynastie i rody. Mimo bycia na najwyższym podium w hierarchii, władzę rządzących ograniczały zgromadzenia ludu (wiece), starszyzna i niższe warstwy społeczne. Najgorzej mieli liczni niewolnicy, którym żadne prawa nie przysługiwały.

Z racji na głębokie podziały u Celtów brytyjskich, jedna wspólna warstwa wierzeniowa nigdy nie powstała, a każde plemie miało własnego boga, demona lub mit. Znaczną część wierzeń pierwotnych Brytów jest jednak identyczna i spójna, a różnice raczej niewielkie. Mieszkańców wysp łączył także ten sam sposób kultu. Kontakty i walki z Rzymianami, spowodowały znaczne zmiany w mitologii Brytańskiej i Galowskiej. Podstawową zmianą była reformacje celtyckiego kultu. Spadła cześć oddawana istotom demonicznym, na rzecz i tak bardzo szanowanych bogów brytańskich. Bóstwa zaczęto przedstawiać pod postaciom posągów nadając im ludzie kształty, atrybuty i czasem zwierzęce cechy. Spadła rola kapłanów, gdyż Rzym dążył do usunięcia funkcji Druida. W ostateczności, bogowie Galijscy i Brytyjscy zostali utożsamieni z rzymskimi odpowiednikami np. Ogma z Herkulesem. Religia Brytów nie uległa aż takim przemianom, jak wiara Galów, wszak rzymskie wpływy są widoczne. Jedynie wierzenia pierwotne Iryjczyków zachowały swój dawny wygląd, bez większych wpływów obcych, prócz nowych sposobów oddawania czci bogom np. jedna z irlandskich legend o św. Patryku opowiada o przeklęciu złotego posągu bożka Crom Cruach, który na wskutek rzuconej klątwy zapadł się pod ziemie.

Mitologia Galijska


Segomaros Uilloneos obywatel z Namausus poświęcona to sanktuarium Belesami
  — Rzymska inskrypcja z prowincji Galii (dzisiejsza Francja) 

Jest to druga, najgorzej zachowana mitologia celtycka zaraz po mitologii proto-celtyckiej. Jest tak najprawdopodobniej z braku rzetelnych źródeł i olbrzymim wpływem kultury łacińskiej na Galów. Jej wpływy są widoczne również u Brytów, choć nie są aż tak głębokie. Przy jej rekonstrukcji wykorzystuje się różne badania etymologiczne, zwłaszcza topograficzne. Dzięki nim ustalono m. in. ogólnoceltycki zasięg kultu Luga/Lugha (czczonego też w Galii) oraz udało się powiązać Esusa z nordyckimi Asami. Bardzo pomocne są również starożytne zapiski rzymskich pisarzy i kronikarzy, choć należy podkreślić iż w większości owe źródła są skąpe i bardzo ogólne, a ich autorzy w większości nie mieli bezpośredniego kontaktu z poganami, a zapisywali tylko to, co sami usłyszeli, a także odkrycia archeologiczne. Do dziś odnajduje się zabytki kultowe Celtów kontynetalnych, tajemnicze wizerunki niekiedy przedstawiające bóstwo oraz rzymskie inskrypcje odnoszące się do wierzeń etnicznych. Dawni Galowie nie musieli walczyć i zmagać się z bezkompromisową chrystianizacją, jak wczesnośredniowieczni Słowianie, lecz na ich ziemiach po podbiciu przez wojska Gajusza Juliusza Cezara postępowała w zawrotnym tępie romanizacja. Obywatele coraz częściej odrzucali identyfikacje z celtyckościom na rzecz kultury łacińskiej, zaś rodzimych bogów galijskich zaczęto niemal natychmiast utożsamiać z bóstwami rzymskimi (np. Ogame utożsamiono z Herkulesem), co w sposób znaczny utrudnia, a czasem niemal uniemożliwia szczegółową rekonstrukcje danej postaci. Najlepszym jednak przykładem ingerencji wierzeń Rzymian w tajemniczy świat kultu Galijskiego i Brytańskiego, jest zarzucenie rodzimego animizmu (czczenie bezpostaciowych bogów, jako personifikacje sił natury) na rzecz prototeizmu (wyobrażenie bogów, jako podobnym ludziom istot i czczenie ich posągów, rządzących (choć nietożsamych) z żywiołami i siłami natury). Była to nie tylko wielka innowacja w kulcie celtyckim, ale także zmieniła postrzeganie świata według większości barbarzyńców, gdyż przez Celtów prototeizm rozwinął się u German, a przez nich - także u Słowian. Bałtowie we wczesnym średniowieczu stają się jedyną grupą etniczną, dalej usilnie trzymającą się animizmu.

Wśród licznych bóstw przynależących do panteonu Galijskiego wyróżnia się triadę Taranis - Esus - Teutates wymienioną przez rzymskiego pisarza i poety - Lukana w swym dziele Pharsalia opisującym walki wewnętrzne między Gajuszem Juliuszem Cezarem i Pompejuszem w Starożytnym Rzymie. Taranis był bóstwem gromowładnym, przewodniczącym triadzie, a może i nawet wszystkim bogom Galijskim włącznie z samym Dagdą. Jego bronią był taran, który nie bez powodu do dziś w języku bretońskim i walijskim oznacza "piorun". Przedstawiany jest także z młotem, co pozwala na tożsamienie z nordyckim Thorem, słowiańskim Perunem i bałtowskim Perkunem. Ślady jego kultu odnajduje się na całym obszarze zamieszkiwanym przez plemiona celtyckie.