Perperuna (mit. słowiańska) - czczona przez Słowian Wschodnich, na Rusi i w Rosji boska Perperuna jest najpewniej żeńską wersją Peruna. Szczegóły nie zostały dotychczas określone.
Teoria Aleksandra Gyesztora[]
Dowodem na jej kult jest boskość Peruna. Bóg ten jest istotą duchową, nie materialną, a więc nie powinien mieć płci, jako uosobienie siły niewidzialnej dla zwykłych śmiertelników, walącej piorunami w przeciwstawną moc (Welesa[1]). W tym wypadku, nie był przedstawicielem jednej, określonej płci. Mężczyźni mogliby mieć swego męskiego Peruna, a kobiety - żeńską Perperunę.
Jednak należy zapominać, że w uroczystościach poświęconych Perunowi, brali udział także kobiety. Poza tym często w mitologiach pojawiają się niewierni małżonkowie - najwyżsi bogowie (np. Zeus, Odyn), co pokazuje, że mają popęd seksualny i co więcej, rodzą potomstwo, czasem nawet z ludzkimi kobietami i nie ma niczego, co pozwoliłoby sądzić, że w słowiańskich wierzeniach było inaczej.
Nie wiadomo czy była współ-bogiem piorunów i panią niebios czy tylko nie pełniącą żadnej funkcji żoną gromowładcy. Wiemy o niej z obrzędu, który odprawiano w przypadku klęski suszy, prosząc o deszcz. Wybierano we wsi dziewczynę niegotową jeszcze do zamążpójścia, która była ostatnim dzieckiem matki przed utratą rodności. Być może uważano, że ucieleśnia ona dziewicę władającą wodami, uwięzioną przez Welesa. Następnie prowadzono ją nago, przybraną tylko w ziela i liście, a staruchy polewały ją wodą, podczas gdy reszta wieśniaków odprawiała tańce. Dziewczynę nazywano w pieśniach Perperuną, a czasem Dodolą.
Najpewniej mit ten nawiązuje do śmiertelnej dziewczyny porwanej przez naczelnego panteonu, który uczynił z niej kochankę lub, jak w tym przypadku, żonę. Raczej to potwierdza braku funkcji "pani błękitnego nieba" (śmiertelniczka z reguły, nie powinna zostać bogiem lub ewentualnie unieśmiertelniona).
Jednak pewną nadzieje niesie za sobą drugie imię bożki - Dodola. Wiadomo, że w przypadku świętych słowiańskich zwierząt (Niedźwiedzi, wilków) istniało tabu zakazujące zbyt częstego wypowiadania ich imion przez, co je zniekształcano i tak nazywano np. Niedźwiedzia miedwiedziem lub miodojadem. Tabu dotarło także do bogów, przez co słowiańskie imienia charakteryzowały się brakiem nawiązań do bóstw (z tego samego powodu - zakaz zbyt częstego wypowiadania imion bóstw), co było dość powszechne. Więc Dodola to po prostu przedłużony wyraz Dola. Wiadomo, że Dola to po prostu personifikacja losu i przeznaczenia towarzyszącego ziemianinowi od urodzenia aż do śmierci, duch opiekuńczy sprawujący pieczę nad domem, dobytkiem i potomstwem, zapewniający szczęście i powodzenie, o ile gospodarz się o niego troszczy. Jeśli tak nie jest, ona śpi przez co zsyła na swego pana nieszczęścia.
Najpewniej Perperuna, jako partnerka samego gromowładcy była w stanie tworzyć i zsyłać swe duchowe alter ego[2] na człowieka życząc sobie opiekę nad sobą w zamian za błogosławieństwo. A może Dodola była boginką macierzyństwa (U Słowian Zachodnich: Dzidzilela) i władczynią najwyższego losu, posiadającą wraz z małżonkiem liczne potomstwo kierujące losem tylko pojedynczego człowieka (analogicznie do zachodniosłowiańskich Trzech Zorz.
Rytuał[]
Gdy przychodziła susza i nieurodzaj, w pierwszej kolejności odprawiano rytuał związany z niebiańską boginią.
Główną rolę odgrywała młoda, bez mężna dziewczyna, koniecznie urodzona, jako ostatnia przez swą matkę ubrana jedynie w spódniczkę z liści i ubranie z ziół. Spacerowała ona po wiosce lub w jej okolicach, gdzie była systematycznie lana wodą przez starsze kobiety. Reszta dziewcząt tańczyła i śpiewała modlitwe, która miała zakończyć suszę.
W serbskiej wersji brzmiała ona tak:
Nasza bogini Dodo [Dodolo (Perperuno)] modlimy się,
nas dotyka mżawka,
Och, dodo, oj dodole!
Idziemy przez wieś,
Deszcz przez pole,
Och, dodo, oj, dodole!
Macedonia[]
Отлетала преперуга, ој љуле, ој!
От орача на орача,
От копача на копача,
От режача на режача;
Да заросит ситна роса
Ситна роса берикетна
И по поле и по море;
Да се родит с' берикет
С' берикет винo-жито;
Чеинците до гредите, Јачмените до стреите,
Леноите до пojacи,
Уроите до колена;
Да се ранет сиромаси.
Дрвете не со осито,
Да је ситна година;
Дрвете не со ошница,
Да је полна кошница;
Дрвете не со јамаче,
Да је тучна година.
Galeria[]
