Troll

Szablon:InfoboxTroll (szw. troll, duń. trold) – leśny demon ze skandynawskich wierzeń ludowych, wywodzący się z mitologii nordyckiej.

Troll

Wierzenia

Wierzono, że trolle różniły się między sobą zarówno wyglądem, jak i charakterem. Najczęściej miały to być stworzenia bardzo stare, brzydkie, złośliwe i mało inteligentne. Można było wśród nich znaleźć olbrzymy, jak i niewielkiego wzrostu skrzaty (norw. nisse) czy karły (norw. dverg). Często miały wiele głów(od jednej do trzech) - im więcej głów, tym wyższy był status trolla w stadzie. Choć dysponowały magicznymi mocami, polegały głównie na brutalnej sile.

Niektóre większe trolle ze starości porastały lasem. Trolle mieszkały w trudno dostępnych dla człowieka miejscach: lasach, górach i jaskiniach, niektóre żyły też w morzu. Żyły w stadach do dwunastu osobników. Wyrządzały szkody ludziom i zwierzętom. Zajmowały się też wydobyciem i gromadzeniem srebra, złota oraz kosztowności. Były bardzo chciwe i skąpe. Nie znosiły światła słonecznego, dlatego pojawiały się wyłącznie w nocy; troll, który na czas nie schował się przed promieniami słońca, zamieniał się w kamień. Żeńskim odpowiednikiem trolla była huldra.

Troll i chłopiec

Literatura i sztuka

Po raz pierwszy na kartach książek trolle pojawiły się w Eddzie Snorri Sturlusona około 1220 roku. Sturluson opisuje tam wielogłowego olbrzymiego potwora. O trollach wspomina też w XVII wieku norweski, ale tworzący w języku duńskim pisarz Ludvig Holberg.

Trolle wielokrotnie pojawiały się później w skandynawskich wierzeniach ludowych: w Norwegii opisali je w swoich baśniach m.in. Peter Christen Asbjørnsen i Jørgen Moe. Najczęściej w tych opowieściach przedstawiano trolle jako wielkie i silne, złośliwe i niebezpieczne. Były brzydkie, miały ogromne nosy i oczy jak cynowe talerze. Były wrogo nastawione zarówno do ludzi, jak i bogów, i ożywiały się, czując zapach krwi chrześcijanina.

Spójrz na nich, powiedziała matka trolli. Spójrz na moich synów! Piękniejszych trolli nie znajdziesz po tej stronie księżyca – rysunek Johna Bauera (1915)

W Peer Gyncie norweskiego pisarza Henryka Ibsena główny bohater trafia do królestwa trolli, w którym rządzi Stary z Dovru (Dovregubben). Daje się też omotać huldrze – Kobiecie w Zieleni (En grønnkledd kvinne). W literaturze szwedzkiej o trollach pisała Selma Lagerlöf w Troll och människor, w duńskiej – Hans Christian Andersen.

Autorami najpopularniejszych wizerunków trolli są w Norwegii: Theodor Kittelsen i Erik Werenskiold, w Szwecji – John Bauer.