Nie podano opisu zmian Znacznik: rte-wysiwyg |
Nie podano opisu zmian Znacznik: VisualEditor |
||
(Nie pokazano 35 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
+ | {{Infobox/Postać|image1 = Bóg Niebios.jpg|imię = Zeus|inne_imiona = Dzeus|domena = Niebo|mitologia = [[Mitologia Grecka]]|rodzaj = Bóg|święte_miejsce = Olimpia|święte_zwierzę = Orzeł|święta_roślina = Dąb|dziadkowie = [[Gaja]] i [[Uranos]]|rodzice = [[Kronos]] i [[Rea]]|rodzeństwo = [[Hestia]], [[Demeter]], [[Hera]], [[Hades]] i [[Posejdon]]|partner = Najpierw [[Metis]], potem [[Temida]], ostatecznie [[Hera]], a oprócz tego wiele kochanek|dzieci = Wiele m.in. [[Atena]], [[Ares]], [[Apollo]], [[Artemida]], [[Hermes]] i [[Dionizos]]|wnukowie = Wiele m.in. [[Asklepios]] i [[Eros]]|grecka nazwa = Ζευς}}'''Zeus '''(znany także jako '''Dżeus''') - trzeci i najwyższy władca niebios i gromowładca, zsyłający burze i pioruny. Jedna z najpotężniejszych postaci w mitologi greckiej (chociaż pojawiały się potężniejsze), najmłodszy syn tytana Kronosa i tytanidy Rei oraz dziecko, które miało obalić ojca według przepowiedni [[Uranos]]a, brat [[Posejdon]]a, [[Hades]]a, [[Hestia|Hestii]], [[Demeter]] i [[Hera|Hery]]. |
||
− | {{Infobox/Postać |
||
− | |title1 = Zeus |
||
− | |image1 = Bóg Niebios.jpg |
||
− | |imię = Zeus, Dzeus|domena = Niebo, burza|mitologia = [[mitologia grecka]]|rodzaj = Bóg|święte_miejsce = Olimpia, Dodona, Ateny|święte_zwierzę = orzeł|rodzice = [[Kronos]] i [[Rea]]|rodzeństwo = [[Demeter]], [[Hestia]], [[Hera]], [[Posejdon]] i [[Hades]] |
||
− | |atrybut = Piorun |
||
− | |dzieci = bardzo wiele m.in. [[Atena]], [[Hefajstos]], [[Dionizos]], [[Hermes]], [[Apollo]], [[Artemida]], [[Herakles]], [[Perseusz]] itd. |
||
− | |partner=Najpierw [[Temida]], potem [[Metyda]] i ostatecznie [[Hera]]}} |
||
⚫ | Słynął z dużej ilości kochanek, co wyjątkowo irytowało jego żonę, [[Hera|Herę]]. Dla Greków był głównym bogiem uważanym za idealny przykład władzy i najpotężniejszego bóstwa. Jego symbolem władzy był piorun, którym rzucał w śmiertelników. Jest opiekunem praw, przybyszy proszący o pomoc, posłów i heroldów. Świętym zwierzęciem Zeusa był orzeł, a świętą rośliną sosna. |
||
− | '''Zeus''', '''Dzeus''' (''mit. grecka'') - Trzeci i najwyższy władca niebios i gromowładca, zsyłający burze i pioruny. Jedna z najpotężniejszych postaci w mitologi greckiej (Chociaż pojawiały się potężniejsze), najmłodszy syn tytana Kronosa i tytanidy Rei oraz dziecko, które miało obalić ojca według przepowiedni [[Uranos]]a, brat [[Posejdon]]a, [[Hades]]a, [[Hestia|Hestii]], [[Demeter]] i [[Hera|Hery]]. |
||
+ | Jego rzymskim odpowiednikiem jest [[Jowisz]] (znany także jako Jupiter). |
||
⚫ | Słynął z dużej ilości kochanek, co wyjątkowo irytowało jego żonę, [[Hera|Herę]]. Dla Greków był głównym bogiem uważanym za idealny przykład władzy i najpotężniejszego bóstwa. Jego symbolem władzy był piorun, którym rzucał w śmiertelników. Jest opiekunem praw, przybyszy proszący o pomoc, posłów i heroldów. Świętym zwierzęciem Zeusa był orzeł. |
||
− | ==Historia |
+ | ==Historia== |
===Młodość i Tytanomachia=== |
===Młodość i Tytanomachia=== |
||
− | Zeus urodził się jako ostatni syn [[Kronos]]a i [[Rea|Rei]]. Kronos był królem tytanów, który każde dziecko połykał, żeby nie odebrało mu władzy co przepowiedziała mu niegdyś wyrocznia. Zeus był jego szóstym dzieckiem, a trzecim synem. Rea nie mogąc się pogodzić ze stratą kolejnego dziecka od razu po urodzeniu zostawiła go na Krecie w grocie idyjskiej, a tam zajęła się nim [[Amaltea]] (według różnych podań była to koza, według innych nimfa). Tymczasem Rea dała mężowi kamień owinięty w pieluchy. Kronos myśląc, że połyka swoje dziecko uspokoił się. Pewnego razu złamał się róg Amaltei, Zeus pobłogosławił go tak, że od tamtego czasu z rogu dostać można było wszystko czego się potrzebowało - powstał tak [[róg obfitości]]. Zeus był jak tylko można było chroniony od ojcem. Aby ten nie usłyszał jego śmiechów i zabaw, kapłani Rei wykonywali nad nim hałaśliwe tańce wojenne. Gdy Zeus dorósł wydał tytanom bitwę. Rea podała swemu mężowi środek na wymioty, a on zwrócił dojrzałych bogów: Herę, Posejdona, Hestię, Demeter oraz Hadesa. Dorastali oni w żołądku Kronosa, a nie mogli zginąć - przecież bogowie byli nieśmiertelni. Tak zaczęła się [[Tytanomachia]]. Właśnie zmarła koza Amaltea. Zeus z jej skóry zrobił sobie tarczę, której nie przebije żaden pocisk znaną jako [[Egida|Egidę]]. Rodzeństwo pomogło Zeusowi wygrać nad dwunastoma tytanami, wtrącić ich do Tartaru lub inaczej ukarać |
+ | Zeus urodził się jako ostatni syn [[Kronos]]a i [[Rea|Rei]]. Kronos był królem tytanów, który każde dziecko połykał, żeby nie odebrało mu władzy co przepowiedziała mu niegdyś wyrocznia. Zeus był jego szóstym dzieckiem, a trzecim synem. Rea nie mogąc się pogodzić ze stratą kolejnego dziecka od razu po urodzeniu zostawiła go na Krecie w grocie idyjskiej, a tam zajęła się nim [[Amaltea]] (według różnych podań była to koza, według innych nimfa). Tymczasem Rea dała mężowi kamień owinięty w pieluchy. Kronos myśląc, że połyka swoje dziecko uspokoił się. Pewnego razu złamał się róg Amaltei, Zeus pobłogosławił go tak, że od tamtego czasu z rogu dostać można było wszystko czego się potrzebowało - powstał tak [[róg obfitości]]. Zeus był jak tylko można było chroniony od ojcem. Aby ten nie usłyszał jego śmiechów i zabaw, kapłani Rei wykonywali nad nim hałaśliwe tańce wojenne. Gdy Zeus dorósł wydał tytanom bitwę. Rea podała swemu mężowi środek na wymioty, a on zwrócił dojrzałych bogów: Herę, Posejdona, Hestię, Demeter oraz Hadesa. Dorastali oni w żołądku Kronosa, a nie mogli zginąć - przecież bogowie byli nieśmiertelni. Tak zaczęła się [[Tytanomachia]]. Właśnie zmarła koza Amaltea. Zeus z jej skóry zrobił sobie tarczę, której nie przebije żaden pocisk znaną jako [[Egida|Egidę]]. Rodzeństwo pomogło Zeusowi wygrać nad dwunastoma tytanami, wtrącić ich do Tartaru lub inaczej ukarać: Atlas dźwigał za karę sklepienie niebieskie, a jego córka [[Kalipso]] była uwięziona na wyspie Ogygii, z której nie mogła się wydostać. po dziesięciu latach walk. Po Kronosie władcą został Zeus, ponieważ to wylosował a było to najcenniejszą nagrodą. Posejdon został bogiem mórz i oceanów, a Hades bogiem zmarłych. |
− | |||
− | Po Kronosie władcą został Zeus, ponieważ to wylosował a było to najcenniejszą nagrodą. Posejdon został bogiem mórz i oceanów, a Hades bogiem zmarłych. |
||
===Gigantomachia=== |
===Gigantomachia=== |
||
− | Niema całkowitej pewności, co do tego jak powstali giganci. Według jednych zrodziły się z Eryniami, z krwi rozlanej przez okaleczonego Uranosa, według jednych byli to dzieci Gai i Tartara. Jednak jest pewne, że po klęsce tytanów byli zemstą matki ziemi za strącenie jej dzieci, tytanów, do Tartaru. |
+ | Niema całkowitej pewności, co do tego jak powstali giganci. Według jednych zrodziły się z Eryniami, z krwi rozlanej przez okaleczonego Uranosa, według jednych byli to dzieci Gai i Tartara. Jednak jest pewne, że po klęsce tytanów byli zemstą matki ziemi za strącenie jej dzieci, tytanów, do Tartaru. Zagrozili bogom olimpijskim, więc ci musieli znowu walczyć. W przeciwieństwie do poprzedników, byli śmiertelni, lecz niemożliwi do zabicia z ręki boskiej. Atena wiedziała, że ta reguła nie tyczy się śmiertelników i poprosiła [[Herakles]]a i [[Dionizos]]a, (który był jeszcze śmiertelnym), synów gromowładcy o pomoc. Przyczynili się do śmierci wielu tytanów w tym m.in. Otusa. Zeus też wykazał się odwagą. Gaja wydała dla wroga specjalne ziele, które miało uczynić wszystkich gigantów całkowicie nieśmiertelnymi, lecz władca nieboskłonu zgasił [[Selene]] (księżyc), [[Helios]]a (słońce) i [[Eos]] (świt) oraz sam znalazł i zniszczył magiczną roślinę. Wraz z synem zabili Porfyriona za to, że próbował zgwałcić panią niebios - Herę. Poza tym uśmiercił jeszcze: Enkeladosa i Mimasa (według niektórych przyczynił się do tego Hefajstos). Ta wojna także zakończyła się zwycięstwem, a giganci zostali strąceni do Tartaru. |
+ | ===Tyfonomachia === |
||
− | |||
+ | Ta bitwa była najpewniej najtrudniejsza, jaką stoczył Zeus, chociaż przeciwnik był tylko jeden. Po klęsce Gigantów Gaja ze swoim małżonkiem zrodziła Tyfona. |
||
− | Zagrozili bogom olimpijskim, więc ci musieli znowu walczyć. W przeciwieństwie do poprzedników, byli śmiertelni, lecz niemożliwi do zabicia z ręki boskiej. Atena wiedziała, że ta reguła nie tyczy się śmiertelników i poprosiła Heraklesa, syna gromowładcy o pomoc. Przyczynił się do śmierci wielu tytanów w tym m.in. Otusa. Zeus też wykazał się odwagą. |
||
+ | ==Mity== |
||
+ | *Pewnego razu zakochał się w przystojnym chłopcu - Ganimedesie. Pod postacią orła sprowadził go na Olimp czyniąc go podczaszym rozdającym Nektar i Ambrozje na wielkich biesiadach i jednym z wielu jego kochanków. |
||
+ | *Gdy druga żona Zeusa, Metyda, miała urodzić dziewczynkę została przez niego połknięta, po tym jak usłyszał przepowiednie Gai i Uranosa mówiącą, że kiedy jego żona urodzi córkę, później wyda na świat syna, który obali ojca. Jednak płód nie zginął. Pewien czas po tym wydarzeniu, gdy już ożenił się z Herą, zaczęła strasznie boleć go głowa i poprosił Hefajstosa, żeby roztłukł mu czaszkę. Wtedy z głowy gromowładcy wyskoczyła Atena, wydając przy tym okrzyk bojowy. Działo się to po Tytanomachii, ale na pewno wcześniej niż rozegrała się Gigantomachia. |
||
+ | *Pojął Alkmenę pod postacią jej męża i spłodził z nią Heraklesa. Próbował nawet podstępem zmusić niczego nieświadomą Herę do wykarmienia nie swojego dziecka. Jednak ta się zorientowała, odtrąciła go, a z rozlanego mleka powstała droga mleczna, podczas gdy krople, które wpadły do wody stworzyły lilie wodne. |
||
+ | *Hera była wściekła na męża za jego kochanki i kiedyś zdenerwowana ofuknęła Zeusa. Ten, także zdenerwowany, zawiesił ją na nieboskłonie, a Hefajstosa, który ją bronił, zrzucił z góry Olimp. Gdy w końcu jego syn wrócił, dał mu za żonę przepiękną Afrodytę w ramach rekompensaty za dawne krzywdy. |
||
+ | *Gdy dowiedział się, że jego córka - Persefona, została uprowadzona przez Hadesa, a na ziemi z tego powodu zapanował głód, kazał bratu zwrócić Korę. Jednak ta spożyła kilka ziarenek granatu, gdy była w podziemiu, a to już na zawsze ją z nim związało. Gdy jest przy swej matce, Demeter panuje urodzaj i wiosna, gdy jest u boku Męża w Hadesie, na ziemi panuje zima. |
||
+ | *Zeus przebaczył Iksjonowi zabicie członka rodziny i dokonaniu, jako pierwszemu spośród ludzi po potopie, pierwszego morderstwa. Zaprosił go na biesiadę bogów, a ten zamiast być wdzięczny, zaczął podkochiwać się w Herze. Pan niebios stworzył widziadło Hery, a Iksjon od razu począł z nim Centaury. Wszystko było jasne. Strącono niegodziwca w czeluści Tartaru, gdzie jest przyczepiony do wiecznie obracającego się płonącego koła. |
||
+ | *Syzyf był królem dzisiejszego Koryntu. Był bardzo lubiany przez bogów, którzy zapraszali go nawet na Olimp w trakcie biesiad. Początkowo był nieśmiały, ale szybko odzyskał wiarę w siebie. Mógł nawet obsmarowywać swe ciało ambrozją i nektarem, przez co wyglądał na młodszego niżeli był w rzeczywistości. Jednak na drodzę do szczęścia staneła jego gadatliwość. Otóż opowiadał śmiertelnikom o jego przeżyciach w siedzibie bogów i słowa, które były adresowane tylko dla jego uszu. Bogowie nie byli zachwyceni, ale patrzyli na to przez palce, bo były to tylko drobnostki. Jednak Zeus zwierzył mu się w prywatnej sprawie, a on tego nie uszanował. Po wielu komplikacjach, Syzyf został odesłany do Tartaru, gdzie dźwiga ciężki kamień na góre, ale to mu się nigdy nie udaje i kara trwa wieczność. |
||
+ | *Tantal był królem Lidii, a na dodatkiem synem Zeusa, czego jednak nie docenił. Mimo iż jadł ambrozje i nektar, które czyniły go nieśmiertelnym i miał zaszczyt uczestniczyć w biesiadach bogów, nie uważał ich za lepszych od ludzi, nie będącymi wszechwiedzącymi. By się przekonać czy to prawda, zabił i ugotował przy pomocy starszych synów najmłodszego potomka, a następnie podał go zaproszonym bogom. Oczywiście Zeus i jego przyjaciele odkryli podstęp i odmówili zjedzenia młodzieńca, tylko Demeter zasmucona utratą Kory nieświadomie zjadła kawałek łopatki. Gdy go wskrzesili, miejsce łopatki zapełnili kościom słoniową, a samego Tantala zesłano do Tartaru, podczas gdy starszych synów, bóg Dionizos pozamieniał w wilki, by uchronić ich przed gniewem innych bóstw, ponieważ jako jedyny na Olimpie nie miał nic przeciwko kanibalizmowi. |
||
+ | *Zeus pewnego razu zakochał się w pięknej królewny tyryjskiej i królowej kreteńskiej - Europie. Przybrał postać białego byka i odwiedził miejsce zabaw Europy i jej towarzyszek. Była wraz z innymi dziewczynami zafascynowana delikatnością i łagodnością zwierzęcia. Stwierdziła nawet, że może bezpiecznie go dosiąść. Gdy tylko znalazła się na plecach zakamuflowanego Zeusa, ten pobiegł aż za morze i doczekał się z kochanką potomstwa. |
||
+ | *Zeus zakochał się w jednej, z towarzyszek Artemidy - Kallisto. Ponieważ przyjęła dziewictwo, nie mógł się pokazać w swojej boskiej formie, więc zmienił wygląd na wzór Artemidy. |
||
+ | *Gdy Prometeusz złamał rozkaz Zeusa, dając ludziom ogień, król bogów przykuł to do skały Kaukazu, a nasyłany przez niego orzeł (według niektórych wersji sęp) wyjadał mu wątrobę. |
||
+ | * Gdy Zeus zakochał się w Demeter zaczął ją gonić, a ona uciekać. Gdy zamieniła się w węża i wpęłzła do dziury w ziemi, Zeus także zamienił się w węża i wpełz do tej samej dziury i splodził z nią Persefonę. |
||
− | Gaja wydała dla wroga specjalne ziele, które miało uczynić wszystkich gigantów całkowicie nieśmiertelnymi, lecz władca nieboskłonu zgasił Selene, Heliosa i Eos oraz sam znalazł i zniszczył magiczną roślinę. Wraz z synem zabili Porfyriona za to, że próbował zgwałcić panią niebios - Herę. Poza tym uśmiercił jeszcze: Enkeladosa i Mimasa (według niektórych przyczynił się do tego Hefajstos). |
||
⚫ | |||
− | Ta wojna także zakończyła się zwycięstwem, a giganci zostali strąceni do Tartaru. |
||
⚫ | |||
*Horkios - prawy, sprawiedliwy |
*Horkios - prawy, sprawiedliwy |
||
*Ksenios - gościnny |
*Ksenios - gościnny |
||
Linia 32: | Linia 35: | ||
==Związki z kobietami i narodzone dzieci== |
==Związki z kobietami i narodzone dzieci== |
||
− | {| |
+ | {| class="wikitable" border="0" cellpadding="1" cellspacing="1" style="width: 500px;" |
|- |
|- |
||
− | ! scope="col" style="text-align:center;"|Kobieta |
+ | ! scope="col" style="text-align:center;" |Kobieta |
− | ! scope="col" style="text-align:center;"|Dzieci |
+ | ! scope="col" style="text-align:center;" |Dzieci |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Alkmena]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Alkmena]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Herakles]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Herakles]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Antiopa (kochanka Zeusa)|Antiopa]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Antiopa (kochanka Zeusa)|Antiopa]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Amfion]], [[Zetos]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Amfion]], [[Zetos]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Boetis]] bądź [[Aix]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Boetis]] bądź [[Aix]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Aigipan]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Aigipan]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Danae]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Danae]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Perseusz]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Perseusz]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Demeter]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Demeter]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Persefona]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Persefona]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Dia]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Dia]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Peirithous]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Peirithous]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Dione]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Dione]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Afrodyta]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Afrodyta]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Egina]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Egina]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Ajakos]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Ajakos]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Elara]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Elara]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Tytios]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Tytios]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Elektra]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Elektra]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Harmonia]], [[Dardanos]], [[Jazjon]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Harmonia]], [[Dardanos]], [[Jazjon]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Europa]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Europa]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Minos]], [[Radamantys]], [[Sarpedon]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Minos]], [[Radamantys]], [[Sarpedon]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Eurymedousa]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Eurymedousa]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Myrmidon]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Myrmidon]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Eurynome]] bądź [[Eunomia]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Eurynome]] bądź [[Eunomia]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Charyty]], [[Asopos]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Charyty]], [[Asopos]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Gaja]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Gaja]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Agdistis]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Agdistis]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Himalia]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Himalia]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Spartaios]], [[Kronios]], [[Kytos]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Spartaios]], [[Kronios]], [[Kytos]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Hera]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Hera]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Hefajstos]], [[Ares]], [[Hebe]], [[Ejlejtyja]], [[Enyo (bogini)|Enyo]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Hefajstos]], [[Ares]], [[Hebe]], [[Ejlejtyja]], [[Enyo (bogini)|Enyo]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Hybris]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Hybris]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Pan]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Pan]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Io]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Io]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Epafos]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Epafos]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Kalliope]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Kalliope]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Kabirowie]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Kabirowie]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Kallisto]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Kallisto]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Arkas]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Arkas]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Kasjopeja (matka Atymniusa)|Kasjopeja]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Kasjopeja (matka Atymniusa)|Kasjopeja]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Atymnius]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Atymnius]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Karme]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Karme]] |
− | | style="text-align:center;"|[[ |
+ | | style="text-align:center;" |[[Britomartis]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Lamia]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Lamia]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Achelois]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Achelois]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Leda]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Leda]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Kastor]], [[Polideukes]], [[Helena]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Kastor]], [[Polideukes]], [[Helena]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Leto]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Leto]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Apollo]], [[Artemida]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Apollo]], [[Artemida]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Maja]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Maja]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Hermes]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Hermes]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Metyda]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Metyda]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Atena]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Atena]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Mnemosyne]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Mnemosyne]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Muzy]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Muzy]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Niobe]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Niobe]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Argos (syn Zeusa)|Argos]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Argos (syn Zeusa)|Argos]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Otreis]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Otreis]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Meliteus]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Meliteus]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Pandora II]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Pandora II]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Graekus]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Graekus]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Persefona]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Persefona]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Zagreus]], [[Melinoe]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Zagreus]], [[Melinoe]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Pluto]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Pluto]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Tantal]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Tantal]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Pyrrha]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Pyrrha]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Hellen]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Hellen]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Selene]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Selene]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Pandeja]], [[Ersa]], [[Nemea]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Pandeja]], [[Ersa]], [[Nemea]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Semele]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Semele]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Dionizos]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Dionizos]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Tajgete]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Tajgete]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Lakedajmon]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Lakedajmon]] |
|- |
|- |
||
| |
| |
||
<p style="text-align:center;">[[Taleja]]</p> |
<p style="text-align:center;">[[Taleja]]</p> |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Palikowie]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Palikowie]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Temida]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Temida]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Mojry]], [[Hory]], [[Nymfai]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Mojry]], [[Hory]], [[Nymfai]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|[[Thyia]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Thyia]] |
− | | style="text-align:center;"|[[Magnes]], [[Makedon]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Magnes]], [[Makedon]] |
|- |
|- |
||
− | | style="text-align:center;"|nieznana matka |
+ | | style="text-align:center;" |nieznana matka |
− | | style="text-align:center;"|[[Ate]], [[Litai]], [[Aleteja]], [[Kairos]], [[Fasis]], [[Arkejsjos]], [[Saon]] |
+ | | style="text-align:center;" |[[Ate]], [[Litai]], [[Aleteja]], [[Kairos]], [[Fasis]], [[Arkejsjos]], [[Saon]] |
|} |
|} |
||
Linia 167: | Linia 170: | ||
*Dodona, ośrodek kultu Zeusa i Dione, według mniej popularnej wersji mitu byli to rodzice pięknej [[Afrodyta|Afrodyty]]. |
*Dodona, ośrodek kultu Zeusa i Dione, według mniej popularnej wersji mitu byli to rodzice pięknej [[Afrodyta|Afrodyty]]. |
||
*Nemea, miejsce rozgrywania igrzysk nemejskich rok po igrzyskach olimpijskich, znajduje się tam (obecnie w ruinach) świątynia Zeusa Nemeios. |
*Nemea, miejsce rozgrywania igrzysk nemejskich rok po igrzyskach olimpijskich, znajduje się tam (obecnie w ruinach) świątynia Zeusa Nemeios. |
||
+ | |||
+ | == Ciekawostki == |
||
+ | * Zgodnie z mitologią grecką Zeus był sześciokrotnie żonaty zanim poślubił [[Hera|Herę]] |
||
+ | |||
+ | == Literatura == |
||
+ | * [[Iliada]] i [[Odyseja]] - Homer |
||
+ | * [http://polskapersopedia.wikia.com/wiki/Z%C5%82odziej_Pioruna Złodziej Pioruna] , [http://polskapersopedia.wikia.com/wiki/Kl%C4%85twa_Tytana Klątwa Tytana], [http://polskapersopedia.wikia.com/wiki/Ostatni_Olimpijczyk Ostatni Olimpijczyk], [http://polskapersopedia.wikia.com/wiki/Krew_Olimpu Krew Olimpu] , [http://polskapersopedia.wikia.com/wiki/Greccy_bogowie_wed%C5%82ug_Percy%60ego_Jacksona Greccy bogowie według Percy'ego Jacksona] - [http://polskapersopedia.wikia.com/wiki/Rick_Riordan Rick Riordan] |
||
+ | |||
+ | == Zobacz też: == |
||
+ | * [[Herakles]] |
||
+ | * [[Atena]] |
||
+ | |||
==Galeria== |
==Galeria== |
||
<gallery> |
<gallery> |
||
Linia 183: | Linia 198: | ||
</gallery> |
</gallery> |
||
⚫ | |||
[[en:Zeus]] |
[[en:Zeus]] |
||
[[nl:Zeus]] |
[[nl:Zeus]] |
||
Linia 188: | Linia 204: | ||
[[ru:Зевс]] |
[[ru:Зевс]] |
||
[[es:Zeus]] |
[[es:Zeus]] |
||
+ | |||
⚫ | |||
[[Kategoria:Bogowie greccy]] |
[[Kategoria:Bogowie greccy]] |
||
+ | [[Kategoria:Gromowładcy]] |
||
+ | [[Kategoria:Władcy bogów]] |
||
+ | [[Kategoria:Mężczyźni]] |
||
+ | [[Kategoria:Mitologia grecka]] |
Wersja z 18:38, 23 lis 2019
Zeus (znany także jako Dżeus) - trzeci i najwyższy władca niebios i gromowładca, zsyłający burze i pioruny. Jedna z najpotężniejszych postaci w mitologi greckiej (chociaż pojawiały się potężniejsze), najmłodszy syn tytana Kronosa i tytanidy Rei oraz dziecko, które miało obalić ojca według przepowiedni Uranosa, brat Posejdona, Hadesa, Hestii, Demeter i Hery.
Słynął z dużej ilości kochanek, co wyjątkowo irytowało jego żonę, Herę. Dla Greków był głównym bogiem uważanym za idealny przykład władzy i najpotężniejszego bóstwa. Jego symbolem władzy był piorun, którym rzucał w śmiertelników. Jest opiekunem praw, przybyszy proszący o pomoc, posłów i heroldów. Świętym zwierzęciem Zeusa był orzeł, a świętą rośliną sosna.
Jego rzymskim odpowiednikiem jest Jowisz (znany także jako Jupiter).
Historia
Młodość i Tytanomachia
Zeus urodził się jako ostatni syn Kronosa i Rei. Kronos był królem tytanów, który każde dziecko połykał, żeby nie odebrało mu władzy co przepowiedziała mu niegdyś wyrocznia. Zeus był jego szóstym dzieckiem, a trzecim synem. Rea nie mogąc się pogodzić ze stratą kolejnego dziecka od razu po urodzeniu zostawiła go na Krecie w grocie idyjskiej, a tam zajęła się nim Amaltea (według różnych podań była to koza, według innych nimfa). Tymczasem Rea dała mężowi kamień owinięty w pieluchy. Kronos myśląc, że połyka swoje dziecko uspokoił się. Pewnego razu złamał się róg Amaltei, Zeus pobłogosławił go tak, że od tamtego czasu z rogu dostać można było wszystko czego się potrzebowało - powstał tak róg obfitości. Zeus był jak tylko można było chroniony od ojcem. Aby ten nie usłyszał jego śmiechów i zabaw, kapłani Rei wykonywali nad nim hałaśliwe tańce wojenne. Gdy Zeus dorósł wydał tytanom bitwę. Rea podała swemu mężowi środek na wymioty, a on zwrócił dojrzałych bogów: Herę, Posejdona, Hestię, Demeter oraz Hadesa. Dorastali oni w żołądku Kronosa, a nie mogli zginąć - przecież bogowie byli nieśmiertelni. Tak zaczęła się Tytanomachia. Właśnie zmarła koza Amaltea. Zeus z jej skóry zrobił sobie tarczę, której nie przebije żaden pocisk znaną jako Egidę. Rodzeństwo pomogło Zeusowi wygrać nad dwunastoma tytanami, wtrącić ich do Tartaru lub inaczej ukarać: Atlas dźwigał za karę sklepienie niebieskie, a jego córka Kalipso była uwięziona na wyspie Ogygii, z której nie mogła się wydostać. po dziesięciu latach walk. Po Kronosie władcą został Zeus, ponieważ to wylosował a było to najcenniejszą nagrodą. Posejdon został bogiem mórz i oceanów, a Hades bogiem zmarłych.
Gigantomachia
Niema całkowitej pewności, co do tego jak powstali giganci. Według jednych zrodziły się z Eryniami, z krwi rozlanej przez okaleczonego Uranosa, według jednych byli to dzieci Gai i Tartara. Jednak jest pewne, że po klęsce tytanów byli zemstą matki ziemi za strącenie jej dzieci, tytanów, do Tartaru. Zagrozili bogom olimpijskim, więc ci musieli znowu walczyć. W przeciwieństwie do poprzedników, byli śmiertelni, lecz niemożliwi do zabicia z ręki boskiej. Atena wiedziała, że ta reguła nie tyczy się śmiertelników i poprosiła Heraklesa i Dionizosa, (który był jeszcze śmiertelnym), synów gromowładcy o pomoc. Przyczynili się do śmierci wielu tytanów w tym m.in. Otusa. Zeus też wykazał się odwagą. Gaja wydała dla wroga specjalne ziele, które miało uczynić wszystkich gigantów całkowicie nieśmiertelnymi, lecz władca nieboskłonu zgasił Selene (księżyc), Heliosa (słońce) i Eos (świt) oraz sam znalazł i zniszczył magiczną roślinę. Wraz z synem zabili Porfyriona za to, że próbował zgwałcić panią niebios - Herę. Poza tym uśmiercił jeszcze: Enkeladosa i Mimasa (według niektórych przyczynił się do tego Hefajstos). Ta wojna także zakończyła się zwycięstwem, a giganci zostali strąceni do Tartaru.
Tyfonomachia
Ta bitwa była najpewniej najtrudniejsza, jaką stoczył Zeus, chociaż przeciwnik był tylko jeden. Po klęsce Gigantów Gaja ze swoim małżonkiem zrodziła Tyfona.
Mity
- Pewnego razu zakochał się w przystojnym chłopcu - Ganimedesie. Pod postacią orła sprowadził go na Olimp czyniąc go podczaszym rozdającym Nektar i Ambrozje na wielkich biesiadach i jednym z wielu jego kochanków.
- Gdy druga żona Zeusa, Metyda, miała urodzić dziewczynkę została przez niego połknięta, po tym jak usłyszał przepowiednie Gai i Uranosa mówiącą, że kiedy jego żona urodzi córkę, później wyda na świat syna, który obali ojca. Jednak płód nie zginął. Pewien czas po tym wydarzeniu, gdy już ożenił się z Herą, zaczęła strasznie boleć go głowa i poprosił Hefajstosa, żeby roztłukł mu czaszkę. Wtedy z głowy gromowładcy wyskoczyła Atena, wydając przy tym okrzyk bojowy. Działo się to po Tytanomachii, ale na pewno wcześniej niż rozegrała się Gigantomachia.
- Pojął Alkmenę pod postacią jej męża i spłodził z nią Heraklesa. Próbował nawet podstępem zmusić niczego nieświadomą Herę do wykarmienia nie swojego dziecka. Jednak ta się zorientowała, odtrąciła go, a z rozlanego mleka powstała droga mleczna, podczas gdy krople, które wpadły do wody stworzyły lilie wodne.
- Hera była wściekła na męża za jego kochanki i kiedyś zdenerwowana ofuknęła Zeusa. Ten, także zdenerwowany, zawiesił ją na nieboskłonie, a Hefajstosa, który ją bronił, zrzucił z góry Olimp. Gdy w końcu jego syn wrócił, dał mu za żonę przepiękną Afrodytę w ramach rekompensaty za dawne krzywdy.
- Gdy dowiedział się, że jego córka - Persefona, została uprowadzona przez Hadesa, a na ziemi z tego powodu zapanował głód, kazał bratu zwrócić Korę. Jednak ta spożyła kilka ziarenek granatu, gdy była w podziemiu, a to już na zawsze ją z nim związało. Gdy jest przy swej matce, Demeter panuje urodzaj i wiosna, gdy jest u boku Męża w Hadesie, na ziemi panuje zima.
- Zeus przebaczył Iksjonowi zabicie członka rodziny i dokonaniu, jako pierwszemu spośród ludzi po potopie, pierwszego morderstwa. Zaprosił go na biesiadę bogów, a ten zamiast być wdzięczny, zaczął podkochiwać się w Herze. Pan niebios stworzył widziadło Hery, a Iksjon od razu począł z nim Centaury. Wszystko było jasne. Strącono niegodziwca w czeluści Tartaru, gdzie jest przyczepiony do wiecznie obracającego się płonącego koła.
- Syzyf był królem dzisiejszego Koryntu. Był bardzo lubiany przez bogów, którzy zapraszali go nawet na Olimp w trakcie biesiad. Początkowo był nieśmiały, ale szybko odzyskał wiarę w siebie. Mógł nawet obsmarowywać swe ciało ambrozją i nektarem, przez co wyglądał na młodszego niżeli był w rzeczywistości. Jednak na drodzę do szczęścia staneła jego gadatliwość. Otóż opowiadał śmiertelnikom o jego przeżyciach w siedzibie bogów i słowa, które były adresowane tylko dla jego uszu. Bogowie nie byli zachwyceni, ale patrzyli na to przez palce, bo były to tylko drobnostki. Jednak Zeus zwierzył mu się w prywatnej sprawie, a on tego nie uszanował. Po wielu komplikacjach, Syzyf został odesłany do Tartaru, gdzie dźwiga ciężki kamień na góre, ale to mu się nigdy nie udaje i kara trwa wieczność.
- Tantal był królem Lidii, a na dodatkiem synem Zeusa, czego jednak nie docenił. Mimo iż jadł ambrozje i nektar, które czyniły go nieśmiertelnym i miał zaszczyt uczestniczyć w biesiadach bogów, nie uważał ich za lepszych od ludzi, nie będącymi wszechwiedzącymi. By się przekonać czy to prawda, zabił i ugotował przy pomocy starszych synów najmłodszego potomka, a następnie podał go zaproszonym bogom. Oczywiście Zeus i jego przyjaciele odkryli podstęp i odmówili zjedzenia młodzieńca, tylko Demeter zasmucona utratą Kory nieświadomie zjadła kawałek łopatki. Gdy go wskrzesili, miejsce łopatki zapełnili kościom słoniową, a samego Tantala zesłano do Tartaru, podczas gdy starszych synów, bóg Dionizos pozamieniał w wilki, by uchronić ich przed gniewem innych bóstw, ponieważ jako jedyny na Olimpie nie miał nic przeciwko kanibalizmowi.
- Zeus pewnego razu zakochał się w pięknej królewny tyryjskiej i królowej kreteńskiej - Europie. Przybrał postać białego byka i odwiedził miejsce zabaw Europy i jej towarzyszek. Była wraz z innymi dziewczynami zafascynowana delikatnością i łagodnością zwierzęcia. Stwierdziła nawet, że może bezpiecznie go dosiąść. Gdy tylko znalazła się na plecach zakamuflowanego Zeusa, ten pobiegł aż za morze i doczekał się z kochanką potomstwa.
- Zeus zakochał się w jednej, z towarzyszek Artemidy - Kallisto. Ponieważ przyjęła dziewictwo, nie mógł się pokazać w swojej boskiej formie, więc zmienił wygląd na wzór Artemidy.
- Gdy Prometeusz złamał rozkaz Zeusa, dając ludziom ogień, król bogów przykuł to do skały Kaukazu, a nasyłany przez niego orzeł (według niektórych wersji sęp) wyjadał mu wątrobę.
- Gdy Zeus zakochał się w Demeter zaczął ją gonić, a ona uciekać. Gdy zamieniła się w węża i wpęłzła do dziury w ziemi, Zeus także zamienił się w węża i wpełz do tej samej dziury i splodził z nią Persefonę.
Przydomki Zeusa
- Horkios - prawy, sprawiedliwy
- Ksenios - gościnny
- Herkejos - patron osad, czuwa nad prawem własności i nierozerwalnością rodu lub gminy
- Hellenios - jako bóstwo narodowe, które spaja różne, często skłócone ze sobą greckie szczepy
Związki z kobietami i narodzone dzieci
Kobieta | Dzieci |
---|---|
Alkmena | Herakles |
Antiopa | Amfion, Zetos |
Boetis bądź Aix | Aigipan |
Danae | Perseusz |
Demeter | Persefona |
Dia | Peirithous |
Dione | Afrodyta |
Egina | Ajakos |
Elara | Tytios |
Elektra | Harmonia, Dardanos, Jazjon |
Europa | Minos, Radamantys, Sarpedon |
Eurymedousa | Myrmidon |
Eurynome bądź Eunomia | Charyty, Asopos |
Gaja | Agdistis |
Himalia | Spartaios, Kronios, Kytos |
Hera | Hefajstos, Ares, Hebe, Ejlejtyja, Enyo |
Hybris | Pan |
Io | Epafos |
Kalliope | Kabirowie |
Kallisto | Arkas |
Kasjopeja | Atymnius |
Karme | Britomartis |
Lamia | Achelois |
Leda | Kastor, Polideukes, Helena |
Leto | Apollo, Artemida |
Maja | Hermes |
Metyda | Atena |
Mnemosyne | Muzy |
Niobe | Argos |
Otreis | Meliteus |
Pandora II | Graekus |
Persefona | Zagreus, Melinoe |
Pluto | Tantal |
Pyrrha | Hellen |
Selene | Pandeja, Ersa, Nemea |
Semele | Dionizos |
Tajgete | Lakedajmon |
Taleja |
Palikowie |
Temida | Mojry, Hory, Nymfai |
Thyia | Magnes, Makedon |
nieznana matka | Ate, Litai, Aleteja, Kairos, Fasis, Arkejsjos, Saon |
Główne miejsca kultu
- Olimpia, jest to miejsce rozgrywania starożytnych igrzysk olimpijskich na cześć Zeusa. Znajduje się tam też świątynia tego boga, obecnie w ruinach. W środku znajdował się niegdyś 13-metrowy złoty posąg Zeusa trzymającego w ręku Nike wykonany przez Fidiasza.
- Ateny, tamtejsza świątynia była w momencie ukończenia przez cesarza Hadriana największą w Grecji, znajdował się tam ogromny posąg Zeusa, kopia tego z Olimpii, obecnie z budowli zachowało się 15 kolumn.
- Dodona, ośrodek kultu Zeusa i Dione, według mniej popularnej wersji mitu byli to rodzice pięknej Afrodyty.
- Nemea, miejsce rozgrywania igrzysk nemejskich rok po igrzyskach olimpijskich, znajduje się tam (obecnie w ruinach) świątynia Zeusa Nemeios.
Ciekawostki
- Zgodnie z mitologią grecką Zeus był sześciokrotnie żonaty zanim poślubił Herę
Literatura
- Iliada i Odyseja - Homer
- Złodziej Pioruna , Klątwa Tytana, Ostatni Olimpijczyk, Krew Olimpu , Greccy bogowie według Percy'ego Jacksona - Rick Riordan
Zobacz też:
Galeria
Mitologia Grecka | |
---|---|
Bogowie Olimpijscy | Afrodyta • Apollo • Ares • Artemida • Atena • Demeter • Dionizos • Hades • Hefajstos • Hera • Hermes • Hestia • Posejdon • Zeus |
Pomniejsi Bogowie | Amfitryta • Ariadna • Asklepios • Boreasz • Charyty • Chronos • Dejmos • Ejlejtyja • Enyo • Eol • Eris • Eros • Erynie • Eter • Euros • Fobos • Hebe • Hekate • Hory • Hymen • Hypnos • Iris • Kymopoleja • Leukotea • Metis • Morfeusz • Muzy • Nemezis • Nike • Notos • Pan • Persefona • Plutos • Psyche • Styks • Tanatos • Tryton • Tyche • Zefir |
Tytani | Asteria • Astrajos • Atlas • Eos • Epimeteusz • Fojbe • Helios • Hyperion • Japet • Klimene • Kojos • Krios • Kronos • Lalentos • Leto • Menojtios • Mnemosyne • Okeanidy • Okeanos • Pallas • Perses • Prometeusz • Rea • Selene • Temida • Tethys • Theja |
Protegonoi | Ananke • Chronos • Ereb • Eter • Fanes • Gaja • Hemera • Hydros • Natura • Nesoi • Nyks • Ourea • Pontos • Talassa • Tartaros • Thesis • Uranos |